قوم، شاخه‌ای از تیرۀ اُوقِی ولسوالی جاغوری
مؤلف: عبدالله اخلاقی
جلد اول، ویراست دوم
بالله‌داد یکی از شاخه‌های تیرۀ اوقی (رک: مدخل اُوقِی، تیره‌ای در ولایت‌های غزنی، دای‌کندی و هلمند) و از دستۀ آته (رک: مدخل آته، تیره‌ای از دای‌میرکَشَه در ولسوالی جاغوری) است. بر اساس شواهد موجود جمعیت آن در حال حاضر (۱۳۹۹ش) بیش از ۵۰۰۰ خانواده است.
عمدۀ آنان در برخی از مناطق جاغوری مانند سنگماشه، پاتو، سرقول، جاله، آب‌بُرده، دُلنه، کَندُالقاش، تُوغَی، قول جَو، چهل باغتوی اُوقِی، جُودِری، سیاه‌زمین، سنگشانده، تبقوس و به‌خصوص اوت‌قول متمرکز هستند و بخشی از جمعیت آن هم در ولایات دیگر افغانستان و در کشورهای خارجی پراکنده هستند. به گفتۀ امان‌الله احسانی در کتاب اساسِ ادارۀ ثبت احوال و نفوس افغانستان (در کابل، غزنی و ولسوالی جاغوری) و جلدهای ۱، ۲، ۳، ۵، ۱۰ و ۱۷ آن به مشخصات اعضای شاخۀ بالله‌داد اشاره شده است (احسانی، ۱۳۹۹).
در برخی شجره‌نامه‌ها بالله‌داد را از بقایای سلسلۀ غوریان شمرده و نسب او را به فردی به نام بابا ولی می‌رسانند. به این ترتیب بالله‌داد، فرزند اوقی، فرزند آشکار، فرزند آته، فرزند مامه، فرزند علی، فرزند قولی، فرزند قولنی، فرزند بیغنی، فرزند جاغوری، فرزند دای میرکشه، فرزند ساده‌سویکه، فرزند لاهور خان، فرزند بابا ولی ذکر شده است (جمعه خان، ۱۳۵۴).
بالله‌داد (حدود قرن ۱۰خورشیدی) دو فرزند به نام‌های الله‌داد و طویکه داشته است که به دو شاخۀ الله‌داد (رک: مدخل الله‌داد، از زیرشاخه‌های تیرۀ اوقی در جاغوری ولایت غزنی) و طویکه تقسیم می‌شود (الهی، ۱۳۹۹).
الله‌داد سه فرزند پسر به نام‌های بیگم، چورکه، گورکه داشته است و طویکه چهار فرزند پسر به نام‌های دولت‌بیگ، دولت‌یار، سعادت‌یار و مالو داشته است (صافی سلطان از خان‌های مشهور جاغوری (الهی، ۱۳۹۹) و جنرال موسی خان (رییس ستاد ارتش پاکستان و گورنر /حکمران ایالت بلوچستان) از این زیرشاخه است (میثم؛ ۱۳۹۹).
فرزندان بالله‌داد در سه برهۀ تاریخی مهاجرت داشته‌اند: بار اول، در دوران عبدالرحمان خان، بیش از نیمی از جمعیت این تیره در سرزمین‌های مختلف پراکنده شدند. اکنون (۱۳۹۹ ش) بیش از هزار خانوار از آنان شناخت‌کارت پاکستانی دارند و در کویتۀ بلوچستان و حیدرآباد زندگی می‌کنند. همچنین بیش از چهارصد خانوار آنان به ایران مهاجر شده‌اند و اکنون شناسنامۀ ایرانی دارند و در مشهد، فریمان و تربت جام زندگی می‌کنند (فقیهی، ۱۳۹۹). بار دوم پس از کودتای ۱۳۵۷ش ده‌ها خانوار از آنان به ایران و پاکستان و سپس در کشورهای دیگر پراکنده شدند (میثم، ۱۳۹۹). بار سوم در دوران حاکمیت طالبان و پس از آن شمار زیادی از آنان در سراسر جهان، از جمله اروپا، امریکا و استرالیا مهاجر شدند. در حال حاضر بیش از نیمی از جمعیت بالله‌داد در سایر مناطق افغانستان مانند کابل، مزار شریف، هرات، غزنی، بلخاب، یکه‌اولنگ و سیاه‌چوب ولایت غور زندگی می‌کنند (شجاعی، ۱۳۹۹).
منابع: احسانی، محمد امان. (۱۳۹۹). مصاحبۀ اینترنتی عبدالله اخلاقی با محمدامان احسانی. ۷ جوزای ۱۳۹۹؛ جمعه‌خان. (۱۳۵۴). «شجره‌نامه دست‌نوشت». ارسال شده به دفتر دانشنامه از طریق عبدالله اخلاقی در ثور ۱۳۹۹؛ شجاعی، عبدالله. (۱۳۹۹). مصاحبۀ اینترنتی عبدالله اخلاقی با عبدالله شجاعی. ۱۳جوزای ۱۳۹۹؛ فقیهی، خداداد. (۱۳۹۹). مصاحبۀ اینترنتی عبدالله اخلاقی با خداداد فقیهی. ۱۳جوزای ۱۳۹۹؛ میثم، محمدنبی. (۱۳۹۹). مصاحبۀ اینترنتی عبدالله اخلاقی با محمد نبی میثم، ۲۶ثور ۱۳۹۹؛ الهی، بسم‌الله. (۱۳۹۹). «پشت‌نامۀ اولاد اوقی علیه‌الرحمه». ارسال‌شده به دفتر دانشنامه از طریق عبدالله اخلاقی. ثور ۱۳۹۹.
