خر قبرسی(مجموعه داستان)
مؤلف: فاطمه خاوری
ناشر: مؤسسه انتشارات عرفان
چاپ اول: تهران، 1402
۱۰۰۰ نسخه
خر قبرسی، نخستین اثر فاطمه خاوری است که 9 داستان کوتاه دارد. مؤسسه انتشارات عرفان در سال 1402 ش آن را در 124 صفحۀ رقعی و با شمارگان 1000 نسخه چاپ کرده است.
بچۀ بی‌ریش، خر قبرسی، عملیات دیپو، شب شیرین‌کنان، آقای ارشک، سال سده، یک نفر هم نباید کم شود، حلیمه رضایی مالستانی مُرد و گناه مرد و هبوط حوا نام داستان‌هایی است که در این کتاب گردآمده است.
در این مجموعه، دغدغه‌های دختری افغانستانی را شاهدیم که زندگی‌اش در مهاجرت گذشته است. مکان‌های طرح‌شده در داستان‌ها، راوی این آوارگی است. گلشهر که در چندین داستان به آن اشاره شده با خیابان‌های معروفش مانند گلبو، شفیعی و جای‌های قدیمی آن مانند کارخانه کمپوت، مسجد علی بن ابیطالب و یا منطقۀ قرقی در مشهد.
نویسنده به ندرت شخصیت‌هایش را به کابل، لعل و سرجنگل و قریه‌های گرماب علیا و سفلایش می‌برد و سرکی هم به تهران می‌کشد.
چهار داستان در فضای افغانستان می‌گذرد و دورۀ مجاهدین تا آمدن طالبان بازۀ زمانی روایت داستان‌هاست.
خاوری، تابون‌شکنی‌هایی هم دارد. مثلا در انتخاب برخی موضوعات. بچه بی‌ریش که اولین اثر این کتاب است از این جمله است.
مهم‌ترین ویژگی این مجموعه گذر از کلیشه‌های داستان مهاجرت در نسل‌های اول و دوم است. نویسنده سعی کرده با گذر از اجتماعی‌نویسی به دنیای شخصی‌تر انسان مهاجر وارد شود.
تقابل زن و مرد در داستان‌های خاوری به وضوح ملموس است. مردان در داستان‌های این کتاب بیشتر شخصیت‌های ستم‌کار، جنگجو و منفعت‌طلب‌اند؛ اما زنان مظلوم، قربانی و گاه یاغی‌اند. پدر‌ها به طور پررنگی منفی به نظر می‌رسند.
بومی‌‌گرایی ازجمله ویژگی‌هایی است که در داستان‌های این کتاب نمود دارد. اشارۀ او به نمدبافی در داستان خر قبرسی و یا برخی اصطلاحات و ضرب‌المثل‌ها در همین راستاست.
فاطمه خاوری به‌عنوان نویسنده‌ای منتقد دربارۀ وضعیت زنان و دختران افغانستان در عالم مهاجرت و در افغانستان به خلق داستان‌های اعتراضی خود پرداخته است. این گلایه‌مندی او گاهی با شخصیت‌ها هم‌خوانی ندارد. فاطمه خاوری متولد 1369 در مشهد است و کارشناسی زبان و ادبیات فارسی دارد.
منبع: خاوری، فاطمه.(1402). خر قبرسی. تهران: عرفان.
زهرا حسین‌زاده
