از رسوم عاشقانه
صدیقه هاشمی و زهرا حسینزاده
جلد اول، ویراست دوم
یکی از روشهایی که پسران جوان، عشق و علاقهشان به دختر مدنظرشان را نشان میدادند، اَینهاندازی یا اَیْنهپَرتَوْ بود. پسر عاشقپیشه از از روی بلندی یا از پشت درخت یا دیواری و یا جای مناسبی که نور خورشید به آیینه برابر شود، نور خورشید را روی صورت معشوق خود میانداخت.
این کار با در نظر داشتن یکی از این اهداف انجام میشد: ریختن طرح دوستی و به دام انداختن سوژۀ مدنظر، ابراز علاقه و محبت یا اعلام حضور به منظور دیدار مجدد. گاهی نیز پسرهای شرور و شغب بدون اینکه عشق و عاشقی در کار باشد به روی دختران جوان اَینه میانداختند تا سربهسرشان بگذارند و اذیتشان کنند (برهانی شارستانی، ۱۳۹۸).
بازتاب این رسم را در ادبیات عامیانۀ مردم نیز میتوان دید. ابیات بسیاری در این زمینه در شعر شاعران هزاره وجود دارد، از جمله:
دان درگه نشینم رویده روی تو / آینه ندروم که بندازوم ده روی تو (فیاض، ۱۳۹۸).
البته از آنجا که این نوع اظهار محبت عملی مغایر با سنت و هنجار جامعه محسوب میشود، اَینهاندازی در صورت بر ملا شدن، ممکن است عواقب تلخی چون بدنامی برای دختر و مشکلاتی برای پسر به همراه داشته باشد.
اونو باچه شیشه انداخت ده روی مه / آدمخورو شیشته گفته ده شوی مه
شوی بددل از کندۀ موی مه گرفت / دو سه چپاک محکم زد ده روی مه
در برخی مناطق به آینه، شیشه میگفتند (مظفری، ۱۳۹۸).
اگر دختر واکنش منفی به این کار نشان میداد و اَینهاندازی برای وابستگان دختر آشکار میشد، قضیه ناموسی میشد و گاه پسر تا حد مرگ لتوکوب میشد (فیاض، ۱۳۹۸).
منابع: برهانی شارستانی، محمدعلی.(۱۳۹۸). مصاحبه اینترنتی زهرا حسینزاده با محمدعلی برهانی شارستانی. ۲۹ میزان ۱۳۹۸؛ فیاض، محمدحسین. (۱۳۹۸). مصاحبه اینترنتی زهرا حسینزاده با محمدحسین فیاض. ۲۹ میزان ۱۳۹۸؛ مظفری، سید ابوطالب. (۱۳۹۸). مصاحبۀ حضوری زینب نوری با سید ابوطالب مظفری. مشهد. ۱۱ اسد ۱۳۹۸.
