الودال (۲) /Alawdâl/

منطقه‌ای در ولسوالی جاغوری ولایت غزنی
مؤلف: محمدحسین فیاض
جلد اول، ویراست دوم

الودال، قریۀ بزرگی در شمال جاغوری است که با مرکز ولسوالی در سَنگماشَه حدود ۱۵ کیلومتر فاصله دارد. این قریه که حدود ۳۲۵ خانه در آن واقع شده است، به سه ملاّبستی (مجموعه قریه‌های کوچکی که دارای یک مکتب‌خانه است)، بالاسر الودال (۷۵ خانه)، قول بیدک (۱۵۰ خانه) و تَینه‌سر الودال (۱۰۰ خانه) تقسیم شده است. الودال از شرق به مناطق علی‌سِید و شکری سیدآمد (سیداحمد)، از جنوب به منطقۀ چاکَه تَبَرغَنَک، از شمال به منطقۀ بارام سیدآمد (بهرام سیداحمد) و از غرب به منطقۀ مُومَه و قَرغِنَۀ اَلْمَیْتُو محدود می‌شود.

دربارۀ دلیل نام‌گذاری الودال گفته شده است که این نام در اصل «اَله و دال» بوده که هر دو به معنای نوعی شاهین است. الودال، جایی است که چنین پرندگانی داشته است (محمدی شاری، ۱۳۹۶) باور عامیانه این است که الودال شبیه دیگدان است، چون نسبت به دیگر مناطق در بلندی قرار گرفته است. ساکنان این منطقه از تیرۀ ایزْدَرِی یا ایزَدْیاری و دارای زیرمجموعۀ وُقِی، سُلْطُو، نَظَر و گندَلی هستند. اکثریت را خانوار نَظر تشکیل داده‌اند (جعفری، ۱۳۹۶).
الودال، سه منبر، چهار مسجد و یک مکتب ابتداییه دارد. لیسۀ الودال با قریۀ سیدآمد مشترک است. آب این قریه از چشمه‌ها تأمین می‌شود و شغل مردم، دهقانی و کم و بیش مال‌داری است. الودال برای کاشت و پرورش درخت میوه مستعد است. از این رو، توت، زردآلو، انگور، سیب و دیگر میوه‌جات در آن یافت می‌شود و هرخانه در سال، حدود یک خروارِ چهل سیره، میوۀ خشک به بازارهای منطقه و غزنی صادر می‌کنند. افزون بر آن نیازمندی‌های عمومی مردم از راه درآمد مهاجران الودال در کشورهای مختلف تأمین می‌شود. مردم الودال بیشتر برق شخصیِ آفتابی دارند. بعضی مناطق در زمستان برق آبی دارند و قریۀ رُخی و قسمتی از علی‌سِید برق آبی دایمی دارند (همان).
مشاهیر الودال عبارت‌اند از حاجی انور (سناتور) ابراهیم وکیل (وکیل دورۀ ششم شورای ملی)، هادی حکیمی (حقوق‌دان)، گلستان محقق، عبدالعزیز خلیلی، محمدجمعه مجاهد، محمدجان مبلغ، جان‌علی محمدی و سناتور بلاغی (از علمای مذهبی منطقه)، علی‌رضا جعفری، محمدرضا الودال (معروف به داکتر الودال)، علی‌بابا اورنگ (نقاش، گرافیست و خطاط)، محمد موسی (ارباب)، ناصر، رجب‌علی و بازمحمد (قریه‌داران) (همان).
منابع: جعفری، علی‌رضا. (۱۳۹۶). مصاحبۀ اینترنتی محمدحسین فیاض با علی‌رضا جعفری. ۱۷ عقرب ۱۳۹۶؛ محمدی شاری، شوکت‌علی. (۱۳۹۶). مصاحبۀ اینترنتی محمدحسین فیاض با شوکت‌علی محمدی شاری. ۱۷ عقرب ۱۳۹۶.