محمد گلزاری: دانشنامه هزاره گامی برای بازنویسی تاریخ افغانستان
محمد گلزاری پژوهشگر تاریخ هزاره در سخنرانی خود در مراسم رونمایی و نقد دانشنامه هزاره در دانشگاه یوسی‌ال لندن، این اثر را گنجینه‌ای از معلومات فوق‌العاده درباره تاریخ و فرهنگ قوم هزاره شمرد و اما درعین حال اشاره کرد که می‌توان با استفاده وسیع‌تر از منابع انگلیسی و دیگر زبان‌ها به این اثر اعتباری جهانی بخشید.
آقای گلزاری گفت که در تدوین جلد اول این دانشنامه از منابع فارسی زیاد استفاده شده اما جای منابع خارجی و به ویژه انگلیسی در این اثر تا حدود زیادی خالی است و می‌توان با رفع این نقیصه به این اثر اعتبار بیشتری بخشید.
او گفت: «دانشنامه ھزارہ یکی از مہم‌ترین اقدامات تاریخی است که پژوھشگران و دانشمندان به ضرورت آن پی برده‌اند.
با وجود کم و کاستی‌ھایش، این دانشنامه در رابطه به هزاره‌ها می‌تواند گنجینه اطلاعاتی فوق‌العادہ‌ای به شمار آید».
او در این سخنرانی گفت که «اسناد دست اول در رابطه با تاریخ، سیاست و فرهنگ ھزارہ‌ھا در اروپا به‌خصوص در بریتانیا به وفور در دسترس است۔ به جرات می‌توان گفت که این پروژہ عظیم از نظر منابع دست اول که در دسترس هم می‌باشد، به‌سادگی می‌تواند تکمیل شود».
آقای گلزاری اشاره کرده که در صورت رفع مشکلات مالی، تیم فعلی می‌تواند «دانشنامه افغانستان» را تدوین کند چون «منابع دست اول از ۲۰۰ سال گذشته در آرشیف ملی بریتانیا، ھند و سایر کشورها توسط بنده و پژوهشگران ھزارہ شناسایی شدہ است. به گونه‌ای که حتی ما می‌توانیم تاریخ افغانستان را بازنگری و بازنویسی نماییم».
این پژوهشگر خود اثری سه جلدی به زبان انگلیسی راجع به تاریخ هزاره را زیر عنوان «جنگ‌های هزاره‌ها» و «تعقیب و آزار هزاره‌ها» (The Hazara War & Hazara Persecution) منتشر کرده و در آن به تحولات دوران تسلط امپراتوری بریتانیا در شبه قاره هند و نقش هزاره‌ها در این مناقشات و از جمله به جنگ‌های امیر عبدالرحمن با هزاره‌ها پرداخته است.
تذکر: متأسفانه بخشی از سخنرانی آقای گلزاری در جریان مراسم به دلیل مشکلات فنی ثبت نشده بود اما ایشان با ارسال یک کلیپ ویدیویی، آن را تکمیل کردند.
