بابه /Bâba/
قوم، از دستۀ آته از شاخه‌های دای‌مرکشه
مؤلف: محمدحسین فیاض
جلد اول، ویراست دوم
بابه از دستۀ آته (رک: آته، تیره‌ای از دای‌میرکشه در ولسوالی جاغوری) یکی از شاخه‌های دای‌مرکشه است. همچنین منطقه‌ای به همین نام، با فاصلۀ ۱۲ کیلومتر در غرب سنگماشه (مرکز ولسوالی جاغوری) قرار دارد (رک: بابه، منطقه‌ای در ولسوالی جاغوری ولایت غزنی).
طبق صحبت‌های ریش‌سفیدان، بابه و مسکه دو برادر دوگانه و فرزندان «بَیو» بوده‌اند. بیو، پدر بابه و مسکه سرزمینی وسیع داشته است. تناچوب، پشته ارغنداب، جنگلی، غجور، دیدگون مامه در خاکیران و… به بیو پدر مسکه و بابه تعلق داشته است. آثار این مردم از قبیل درخت‌های کهن، خانه و قلعه، قبرستان و امثال آن هنوز از گذشته باقی مانده که متعلق به این مردم است و در زمان عبدالرحمان و قبل و بعد از آن، این مناطق به زور گرفته شده و به تصرف پشتون‌ها درآمده‌است (نادرعلی، 1399: 1).
بابه، نهمین نسل دای‌مرکشه دارای چهار فرزند بودهاست: الف. مراد بیگ، او فرزندی به نام دولت بیگ داشته و او نیز دارای پنج فرزند به نام‌های شادی‌خو، دلیل‌خو، ترکی، دوستی و گلا بیگ بودهاست؛ ب. نظر بیگ، او دارای هفت فرزند به نام‌های شیرین بیگ، صفا بیگ، پرد بیگ، شاه بیگ (رحمت‌الله باتور)، زال بیگ، محرم بیگ و مدد بیگ بودهاست؛ ج. آچو، نام فرزندان آچو دقیق مشخص نیست، اما از نسل آچو تعداد اندکی در بابه زندگی می‌کنند و اغلب مهاجر شده‌اند. زمین‌هایشان اکنون (۱۳۹۹ ش) در ولسوالی خاکیران در اختیار پشتون‌هاست. آچو پدرکلان شیخ محمدعلی و حاجی طالب‌حسین هزاره (از مشاهیر هزاره در کویته) است؛ د. پاینده بیگ، او دارای پنج فرزند به نام‌های شاد خان، الطاف بیگ، بهلول، الدی و احسان بیگ بودهاست. فرزندان او شاخۀ تَیْنه بابه یا بابه تناچو را تشکیل می‌دهند. اکنون همه این مردم مهاجر شده‌اند. بابه تناچو ساکن در تناچو بوده که به سمت جنوب غرب بابه فعلی موقعیت دارد. اکنون (۱۳۹۹ ش) تناچو در ولسوالی خاکیران است و در تصرف پشتون‌هاست و تمام ساکنان این سرزمین در داخل و خارج افغانستان آواره شده‌اند. محمدابراهیم (معلم بابه) ساکن چَونی قره‌باغ، احمد بهزاد، وکیل دور شانزدهم پارلمان و ساکن هرات و محمدایوب محمدی ساکن کویته پاکستان همه از مهاجران و آوارگان بابه تناچو هستند (نادرعلی، ۱۳۹۹: ۱).
اکنون (۱۳۹۹ ش) جمعیت بابه در حدود ۱۲ هزار نفر در داخل و خارج این منطقه تخمین زده می‌شود که ۶ هزار آن در قالب ۸۰۰خانوار گسترده در داخل منطقه و به همین میزان در خارج از بابه زندگی می‌کنند (برهانی، ۱۳99).
منابع: برهانی، محمدجواد. (۱۳۸۸). «مراکز دینی و فرهنگی بابه». سایت جاغوری یک. بازیابی ۲ دلو ۱۳۹۶. jaghori1.blogfa.com؛ برهانی، محمدجواد. (۱۳۹9). «یادداشت بر مدخل بابه». ارسال‌شده به دفتر دانشنامه. جوزای ۱۳۹9؛ نادرعلی. (1399). شجره‌نامۀ بابه. چاپ اول. کابل: مؤلف.
