آمورتک /Âmurtak/
منطقه‌ای در ولسوالی سرخ و پارسای ولایت پروان
مؤلف: محمدجواد علوی
جلد اول، ویراست دوم
منطقۀ آمورتَک بالا و پایین در ولسوالی سرخ‌وپارسای ولایت پروان واقع شده و از شمال به درۀ عاشق، از جنوب به سرارکی‌شخ، از شرق به قریۀ دِیکتُوربَنْگی و از غرب به قریۀ کُوچَک محدود است و در پای کوتل و کوه معروف آمورتک قرار دارد. چشمۀ مزار در این منطقه واقع است که مکانی مقدس برای پیروان اسماعیلیه است و گفته می‌شود سید کاظم داعی اسماعیلی از آن عبور کرده است. منطقۀ آمورتک یک مسجد جامع، یک باب منبر، یک باب بیت‌العلم (مرکز تعلیمات دینی برای اطفال، نوجوانان و جوانان) دارد و جماعت‌خانۀ درۀ ترکمن نیز در آن واقع است (نیکزاد، ۱۳۹۶؛ قاری پذیر، ۱۳۹۶).
راه مواصلاتی آمورتک تا لولنج، مرکز ولسوالی سرخ‌وپارسا، خامه به طول ۱۵ کیلومتر و تا شهر چاریکار، مرکز ولایت پروان، ۱۰۰ کیلومتر سرک پخته است.
جمعیت آمورتک ۸۰۰ خانوار برآورد می‌شود که از طایفۀ ابدال، اهل سنت، اسماعیلیه و دوازده‌امامی هستند.
آب‌وهوای منطقۀ آمورتک سرد و کوهستانی است و عواید ساکنان منطقه از طریق زراعت، باغ‌داری، مال‌داری و دکان‌داری است. زمین‌های زراعتی منطقۀ آمورتک فقط آبی است.
سیب، ناک، توت، بادام، سنجد، چهارمغز، شفتالو، زردآلو و پسته در این قریه به عمل می‌آیند. میوه‌های تازه و میوه‌های خشک قریه مثل خسته، کشته، سنجد، توت، چهارمغز و بادام به بازارهای ولسوالی و ولایت عرضه می‌شوند. زیست جانوری قریه شامل مینا، زاغ، سرخ‌پوشک، مرغابی، عقاب، باز، شاهین، کَوْک، بودنه، کبوتر کوهی، اولوار، کرکس، باشه است.
پوشش گیاهی و جنگلی آن عبارت‌است از شیرین‌بویه، تریاک کوهی، گاوبند، بوته، کاسنی، اسپند، لالۀ کوهی، مرسل، گل دختر، کُوْدَهْ، بولانک، خار، جَوْدَر، بُزْباش، بدره، سریش. قَرْغَنَهْ، سیاه‌چوب، چنار، بید و درخت‌های میوه (همان). استفاده از گیاهان طب سنتی مثل زنجبیل، بُزْباش، بولو، کاسنی، کاکوتی و بدره در منطقه مرسوم است (همان).
صنایع دستی منطقه عبارت‌اند از گلیم‌بافی، قالی‌بافی، خورجین‌بافی، دسترخوان‌بافی، تولید نمد و خامک‌دوزی (همان). غذاهای محلی قریه عبارت‌اند از کاچی، اُگْرَه، تلخان، گوشت کُوچَه، شولۀ غوربندی، کشکَوْ، حلوا (برنجی، گندمی و سمنکی) و گوشت قاق (همان).
در د اخل منطقۀ آمورتک بازار کوچکی مشتمل بر ۲۰ دکان برای عرضۀ مواد خوراکه، ابزار کار و پوشاک وجود دارد که اهالی منطقه مایحتاج ضروری‌شان را از آن تهیه می‌کنند.
آب آشامیدنی منطقۀ آمورتک از چشمه، جوی و رودخانه به دست می‌آید و انرژی برق از توربین کوچک آبی تأمین می‌شود که وزارت احیا و انکشاف دهات راه‌اندازی کرده است (وزارت احیاء و انکشاف دهات، ۱۳۹۶).
اطفال منطقه به لیسۀ عالی «عالی‌خانی» درۀ ترکمن می‌روند که ۱٫۵ کیلومتر از منطقه دور است. مؤسسه آموزشی آقاخان (AKS) در این منطقه فعال است. آمورتک یک باب کودکستان دارد و نزدیک‌ترین مرکز صحی به آن کلینیک شخصی دهن کهریزک است که حدود ۵ کیلومتر فاصله دارد (نیکزاد، ۱۳۹۶؛ قاری پذیر، ۱۳۹۶).
طی چهل سال گذشته، از آمورتک بیش از ۱۰۰ خانواده به شهرهای کلان از جمله کابل و مزار شریف و بیش از ۵۰ خانواده نیز به خارج از کشور مهاجرت کرده‌اند.
چهره‌های مشهور آمورتک عبارت‌اند از «شهید مولانا خان‌محمد»، ملّا قیوم و عبدالخالق (عالمان دین) و حاجی عبدالرزاق، یادگار خان، سید احمد و موسی روشندل (همان).
منابع: پارسایی، غلام‌سخی. (۱۳۹۶). مصاحبۀ محمدجواد علوی با غلام‌سخی پارسایی. کابل. ۱۶ عقرب ۱۳۹۶؛ پارسایی، غلام‌سخی [رئیس شورای هزاره‌های اهل سنت]. (۱۳۹۶).«جدول قریه‌های هزاره‌های اهل سنت». کابل ۲۲ دلو ۱۳۹۶؛ قاری پذیر. (۱۳۹۶). مصاحبۀ حضوری محمدجواد علوی با قاری پذیر. کابل. ۲۴ عقرب ۱۳۹۶؛ نیکزاد، جمشید.(۱۳۹۶). مصاحبۀ حضوری محمدجواد علوی با جمشید نیکزاد. کابل. ۲۴ عقرب ۱۳۹۶؛ وزارت احیا و انکشاف دهات. (۱۳۹۶). «لیست پروژه‌های در حال اجرا و تکمیل‌شده از بابت سال ۱۳۸۰ تا ۲۵ حمل ۱۳۹۶، جدول ولایت پروان». کابل.
