اکوبکو /Âkubaku/

بازی محلی

مؤلف: صدیقه هاشمی

جلد اول، ویراست دوم

در این بازی، افراد دور هم می‌نشینند و دستان خود را روی زمین می‌گذارند، طوری که انگشت‌هایشان به‌آسانی شمارش شود. سپس یک نفر از میان جمع از اولین انگشت شروع می‌کند و انگشت خود را روی یکایک آن‌ها می‌گذارد و با هربار گذاشتن، یکی از کلمات زیر را می‌گوید: اَکُو/ باکُو،  دُمبه/ لاکُو،  سُویل/ غُویل، پُوتل/ بارَه، مُورغُو/ تِینگُو،  دانه / دونه، تِرکش/ پُورکش (مظفری، ۱۳۹۸).

این کلمات در مناطق مختلف دیگر  کمی تفاوت دارد: «اکو / باکو، دنبه / لاکو، چادو / چنبر، بیدو / انبر / القا زنجیر، کومی / کوتور،  دانی / دونی، ترکش / برکش» و یا «اَلْکَیْ / دُولْکَیْ، جادو / جَمْبَر، بِیدُو / اَمبَر، حَلقَه / زَنجیر، کُوما / کُوتا، دَنَیْ / دونَیْ، اَرْکَشْ / دَرْکَش / بُورْکَشْ». در جاغوری، الفاظ «اَکلَیْ / دوکْلَیْ / جادو / چَمْبَر…» رایج است (مهریار، ۱۳۹۰).
روی هر انگشتی که کلمۀ «بورکَش» گفته شود، فرد باید همان انگشت را جمع کند. اگر کسی همۀ انگشتانش جمع شد، از بازی خارج می‌شود و خودش را کامیاب می‌داند. این روال تکرار می‌شود تا زمانی که فقط یک انگشت روی زمین‌ مانده باشد و بازی بین آن انگشت و زمین ادامه می‌یابد. اگر کلمۀ «بورکش» به زمین رسید، چشم صاحب انگشت را می‌بندند و با مشت به پشت او می‌زنند و از او می‌پرسند که چه کسی بود. اگر او جواب درست داد، بازی پایان می‌پذیرد. ولی اگر نتواند درست جواب دهد، بازهم با مشت به پشت او می‌زنند تا وقتی تسلیم شود (شریعتی، ۱۳۹۰). در ولسوالی جاغوری اگر  یکی از بازی‌کنندگان انگشتش را که انگشت حساب روی آن قرار گرفته بود، برون می‌کشید. بازی ادامه می‌یافت تا اینکه دو انگشت بیشتر  باقی نمی‌ماند. آن وقت حسابگر می‌خواند:«شبتل‌خور، گاو پربی».  هرکس شبتل‌خور می‌شد، بازنده بود؛ باید دست می‌سایید و برای سه دور کتک می‌خورد (مهریار، ۱۳۹۰). جریمۀ این بازی در ارزگان خاص تفاوت  داشت. فرد بازنده هردو دستش را به حالتی که چشمانش را بپوشاند روی صورت قرار می‌داد و فرد برنده با انگشت اشاره یا انگشت میانی که قدرت بیشتری دارند؛ هرچه محکم‌تر به پشت دست یا روی انگشتان بازنده می‌زد. در همین حال هردو نفر باید به حدس و دلخواه یکی از انگشتان هر دو دست را به سمت یکدیگر نشانه می‌گرفتند. اگر میان دو انگشت هر دو نفر این همانی وجود می‌داشت، جریمه تمام شده بود و فرد بازنده آزاد بود و اگر نه باز همین کار تا رسیدن به این وضعیت تکرار می‌شد (مظفری، ۱۳۹۸).
این بازی در مناطق مختلف، با تفاوت‌های جزئی اجرا می‌شود. مثلاً در بعضی نواحی، بازی به‌جای دست با پا اجرا می‌شود.
 منبع: شریعتی، حفیظ‌الله. (۱۳۸۸).  «درنگی بر بازی‌های هزارگی». بازیابی ۳۰ میزان ۱۳۹۸. jaghori1.com؛ مظفری، ابوطالب.(۱۳۹۸). مصاحبۀ حضوری پروین ولی‌زاده با ابوطالب مظفری. ۳۰ میزان ۱۳۹۸؛ مهریار، حیات‌الله. (۱۳۹۰). «بازی‌های بیرون از خانه»، وبلاگ یک نفس آینه. بازیابی ۷ اسد ۱۳۹۶. hayatullahmehryar.blogfa.com.