اتحادیۀ مجاهدین اسلامی افغانستان (شاخۀ حاجی غلام‌رسول)
تشکل سیاسی نظامی
مؤلف: علی جعفری
جلد اول، ویراست دوم
این شاخه از اتحادیۀ مجاهدین اسلامی افغانستان در سال ۱۳۶۱ ش / ۱۹۸۳ م به وجود آمد. حاجی غلام‌رسول، حاجی شیرآقا و حاجی حسین‌علی از اتحادیه جدا شده و گروه دیگری با همین نام تأسیس کردند. محمدعیسی غرجستانی از اعضای برجستۀ اتحادیه نیز به این اتحادیه پیوست (غرجستانی؛ ۱۳۶۶: ۲).
گویا پیوستن محمدعیسی غرجستانی به این گروه، بعدها برای آن سودمند واقع شد. غرجستانی با نوشتن کتاب تاریخ نوین هزاره‌جات شهرتی برای خود و اتحادیه به دست آورد. همچنین غرجستانی، سال‌ها قبل از تشکیل حزب وحدت، طرح حکومت فدرال اسلامی را به عنوان طرحی مناسب برای آیندۀ سیاسی کشور چندقومی افغانستان معرفی کرد که در آن زمان از طرف احزاب و گروه‌ها استقبال نشد (غرجستانی، ۱۹۸۹: ۲۴۶). اما بعد از سال ۱۳۶۸ ش حزب وحدت اسلامی افغانستان طرح دولت فدرال را در روزنامۀ اطلاعاتِ ایران به نشر رساند و این همفکری و همنوایی باعث شد که جایگاه غرجستانی و گروه وابسته به او در حزب وحدت اسلامی ارتقا یابد (دولت‌آبادی، ۱۳۷۱: ۵۵).
اتحادیۀ مجاهدین افغانستان، شاخۀ حاجی غلام‌رسول همانند شاخۀ دیگر به دلیل کم‌تجربگی افراد، در درون خود اختلافاتی داشت. برای مثال، گویا حاجی غلام‌رسول همۀ امور را به دست گرفت و دیگران نقش چندانی در تشکیلات نداشتند و به همین دلیل به‌مرور زمان اشخاص تأثیرگذاری چون محمدعیسی غرجستانی از آن جدا شدند و اتحادیه از هم پاشید (غرجستانی؛ ۱۳۶۶: ۵). حاجی غلام‌رسول در زمان تشکیل حزب وحدت اسلامی امکانات خود را به این حزب تحویل داده و به امریکا مهاجر شد. چاپ کتاب‌های سراج‌التواریخ و مختصر المنقول در قم به وسیلۀ رمضان محقق افشار (مسئول دفتر حزب وحدت اسلامی افغانستان در کویته) از سرمایۀ حاجی غلام‌رسول بود.
محمدعیسی غرجستانی از اتحادیۀ مجاهدین شاخۀ حاجی غلام‌رسول جدا شده، شورای فرهنگی اسلامی افغانستان را تشکیل داد و بعد انجمن فرهنگی غرجستان و شورای وحدت اسلامی قبایل افغانستان را ایجاد کرد (اعتمادی، ۱۳۹۶). این اتحادیه نشریه‌ای به نام گل سرخ در کویته منتشر می‌کرد (دولت‌آبادی، ۱۳۷۱: ۵۳).
منابع: اعتمادی، عوض‌علی. (۱۳۹۶). مصاحبۀ حضوری علی جعفری با عوض‌علی اعتمادی. مشهد. ۵ قوس ۱۳۹۶؛ دولت‌آبادی، بصیراحمد. (۱۳۷۱). شناسنامۀ احزاب و جریانات سیاسی افغانستان. قم: مؤلف؛ غرجستانی، محمدعیسی. (۱۳۶۶). از هزاره‌جات تا لندن. کویته: شورای فرهنگی اسلامی افغانستان؛ غرجستانی، محمدعیسی. (۱۹۸۹)، تاریخ هزاره و هزارستان. کویته: شورای فرهنگی اسلامی افغانستان؛ مقصودی، عبدالحسین. (۱۳۶۸). هزاره‌جات سرزمین محرومان. کویته: بی‌نا.
