ایتک /Aytak/
قریه‌ای در ولسوالی دوشی ولایت بغلان
مؤلف: محمدجواد علوی
جلد اول، ویراست دوم
ایتک قریه‌ای است در ولسوالی دوشی ولایت بغلان. این قریه در دامنۀ کوه‌های مشهور قره‌قول و کپه واقع است و از شمال و جنوب به کوه عام، از شرق به قریۀ دهن‌بندک و از غرب به بیغان‌های‌تینه محدود است. قریۀ ایتک یک مسجد ویک باب بیت‌العلم (مرکز تعلیمات دینی برای اطفال، جوانان و نوجوانان) دارد. راه‌های مواصلاتی قریۀ ایتک به قریه‌های اطراف و به مرکز ولسوالی خامه است. فاصلۀ قریه تا ولسوالی ۱۰ کیلومتر و تا مرکز ولایت ۵۰ کیلومتر است و مسیر مرکز ولسوالی تا ولایت، پخته است (کاوی، ۱۳۹۶؛ معلم نورالحق، ۱۳۹۶).
جمعیت قریۀ ایتَک را شورای هزاره‌های اهل سنت ۵۰ خانوار برآورد کرده است. مردم این قریه از طایفۀ گاوی و تیره مستی، اهل سنت و فارسی‌زبان هستند که به نقلی در زمان عبدالرحمان خان از پشتۀ سرخ قندهار کوچ اجباری داده شده‌اند. در سال‌های گذشته حدود ۱۰ تا ۱۵ خانواده از این قریه به شهرهای کلان، پایتخت و کشورهای دیگر، به‌خصوص ایران و ترکیه مهاجرت کرده‌اند (کاوی، ۱۳۹۶؛ معلم نورالحق، ۱۳۹۶).
آب و هوای قریۀ ایتک معتدل و معیشت مردم به زراعت، باغ‌داری و مال‌داری وابسته است. زمین‌های زراعتی قریه اَیتَک بیشتر آبی است. محصولات قریه عبارت‌اند از: گندم، برنج، جواری، نخود، ماش، لوبیا، زغیر و صیفی‌جاتی مانند بادرنگ، خربوزه، تربوز، بادنجان رومی، کدو، بامیه و سبزیجاتی مانند مُلی‌سرخک، زردک، کاهو، پیاز، کلم و گلپی. محصولات درختی مانند سیب، انار، انگور، ناک، توت، آلو، شفتالو، بادام و چارمغز در این قریه به عمل می‌آیند.
زیست جانوری قریه شامل باز، قجیر، برگوج، شاهین، عقاب، نخسک، نوک‌سرخک، کَوْک، شیش، بودنه، کبوتر کوهی، زاغ، گنجشک و باشه است. پوشش گیاهی و جنگلی این قریه عبارت‌اند از گل‌های صدبرگ، گل خیری، گل سرخ، گل لاله و گیاهان بُزْباش، جَوْدَر، سریش، بدکه، بیدنخز، چمن، خار، ارچه، چنار، بید و گز (همان).
صنایع دستی زنان این قریه تولید نمد، قالی‌بافی، گلیم‌بافی، خورجین‌بافی، ریسمان‌بافی، گلدوزی وخامک‌دوزی است (همان). غذاهای محلی قریه عبارت‌اند از: شلۀ غوربندی، آشک، منتو، کیچیری، کشکَوْ (همان).
آب آشامیدنی اَیتَک از چاه‌هایی با پمپ دستی به دست می‌آید که در برنامۀ انکشافی وزارت احیاء و انکشاف دهات حفر شده‌اند و برق خانه‌ها با توربین کوچک آبی تأمین می‌شود. اطفال قریه به مکتب متوسطۀ مختلط قریه می‌روند و نزدیک‌ترین مرکز صحی به اَیتَک کلینیک جامع و بستردار ولسوالی دوشی است. این کلینیک در ۱۰ کیلومتری قریه قرار دارد.
منابع: کاوی، مسکین. مصاحبۀ حضوری محمدجواد علوی با مسکین کاوی. کابل. ۳۰ عقرب ۱۳۹۶؛ معلم نورالحق. مصاحبۀ حضوری محمدجواد علوی با معلم نورالحق باشندۀ ولسوالی دوشی. کابل. ۳۰ عقرب ۱۳۹۶.
