افسانه های تاریخی ناصر خسرو در بدخشان
کتاب، دربارۀ ناصر خسرو
مؤلف: سید احمد هاشمی (صدر)
جلد اول، ویراست دوم
افسانه‌های تاریخی ناصر خسرو در بدخشان تألیف سید ابراهیم بامیانی است. آن را انتشارات سید جمال الدین افغانی در سال 1377 ش در پیشاور پاکستان در 117 صفحۀ قطع وزیری منتشر کرده است. در این اثر به شخصیت ناصر خسرو بلخی شاعر و متکلم و مبلغ دینی قرن پنجم هجری و جایگاه وی در بین پیروان اسماعیلیه پرداخته شده است.
کتاب یک مقدمه و دو بخش دارد. در بخش اول 28 عنوان و در بخش دوم 9 عنوان افسانه ذکر شده است. مؤلف در مقدمه نگاه مختصری به زندگی ناصر خسرو و بیان علت سفر او از شادیان بلخ به دهکدۀ یمگان بدخشان دارد. او هدف خویش از نگارش این اثر را معرفی افسانه‌ها و داستان‌های رایج دربارۀ شخصیت ناصر خسرو و اثرگذاری‌های او خوانده است. بیشتر بخش‌های این کتاب را افسانه‌های عامیانه تشکیل می‌دهد که مؤلف، آن‌ها را از زبان بزرگان و ریش‌سفیدان اسماعیلی‌مذهب بدخشان، پیرامون شخصیت و زندگی پر فراز و نشیب ناصر خسرو و نقش او به عنوان یکی ازپیشوایان مهم اسماعیلی‌ها در این دیار شنیده است. قسمت‌هایی از کتاب نتیجۀ مشاهدات شخصی نویسنده دربارۀ شخصیت ناصر خسرو و موضوعات مرتبط با اوست. در این اثر، همچنین اطلاعات بسیاری راجع به عقاید، آداب و رسوم شیعیان اسماعیلیه بدخشان، موقعیت جغرافیایی، وضعیت اقتصادی و اجتماعی مردم بدخشان و نیز معلوماتی راجع به مکان‌هایی که مؤلف به آنجا سفرداشته، ارائه شده است. در این اثر همچنین معلوماتی راجع به یمگان بدخشان که محل سکونت ناصر خسرو طی سال‌های مهاجرتش از بلخ به آنجا بوده، ارائه شده است و نیز اسامی راویان برخی افسانه‌های کتاب ذکر شده است.
این اثر، حاصل یادداشت‌های هفت سال مأموریت بامیانی به حیث نمایندۀ سازمان هماهنگی کمک‌های بشری ملل متحد در بدخشان است و از این جهت می‌توان آن را یک سفرنامه تلقی کرد.
سید محمدابراهیم بامیانی، استاد دانشگاه، نویسنده و محقق تاریخ شفاهی متولد سال ۱۳۴۵ ش / ۱۹۶۶ م در قریۀ غنده‌سنگ ولسوالی یکه‌اُولَنگ است. او دو ماستری در رشته‌های زبان انگلیسی و روان‌شناسی آموزش دارد. او عضو کانون فرهنگی ناصر خسرو است و در آثار اسماعیلیان مشغول تحقیق است.
منبع: بامیانی، سید ابراهیم. (1377). افسانه‌های تاریخی ناصر خسرو در بدخشان. پشاور: سید جمال‌الدین افغانی.
