أنیس الأدیب فی التجزیه و الترکیب

کتاب، منظومه‌ای در علم نحو
مؤلف: سید احمد هاشمی (صدر)
جلد اول، ویراست دوم

کتاب أنیس الأدیب فی التجزیه و الترکیب تألیف خادم‌حسین بیانی است. آن را نشر آراسته در سال 1386 ش در قم منتشر کرده است در 340 صفحۀ قطع رحلی با شمارگان 1500 نسخه.

در این اثر با هدف سهولت در فراگیری ادبیات عرب، ابتدا مطالب ادبی علم نحو در قالب نظم به زبان عربی بیان شده است، سپس به فارسی ترجمه، تجزیه و ترکیب و در نهایت توضیحات تکمیلی ارائه شده است. در لابه‌لای برخی نکات ادبی، از آیات قرآن نیز به عنوان شاهد مثال کمک گرفته شده است. در مقدمه‌ ضمن معرفی مختصر از تخصص مؤلف در عرصۀ شعر و نظم، به نوآوری‌های این اثر پرداخته شده است. این اثر، فصل‌بندی و بخشی‌بندی خاصی ندارد؛ اما با توجه به عناوین آن می‌توان مطالبش چنین دسته‌بندی کرد که در ابتدا به جایگاه علم نحو و قواعد عمومی ادبیات عرب، مثل بحث جمله، انواع و اقسام آن، معارف، تضمین، اسم جنس، توابع، نیابت و اضافه پرداخته شده است. سپس مفردات بحث شده است که بخش بزرگ کتاب را تشکیل می‌دهد. در پایان، تحت عنوان ملحقات، بحث قواعد خوانش اعداد عربی، در قالب اشعار فارسی و تطبیق آن با مثال‌های عربی مطرح شده است.

خادم‌حسین بیانی متولد ۱۳۰۵ ش در قریۀ دهان اُوجَی کَجاب، ولسوالی مرکز بهسود است. بیانی پس از تحصیل در کابل، مدت کوتاهی در نجف و بعد از آن در حوزۀ علمیۀ قم علوم دینی آموخته است. آثار دیگری نیز از بیانی در موضوعات مختلف به نشر رسیده است.

منبع: بیانی، خادم‌حسین. (1386). أنیس الأدیب فی التجزیه و الترکیب. چاپ اول. قم: آراسته.