آخوند کَلان، علی شفا (۱۲۸۶ تا ۱۳۵۷ ش)
عالم دینی و خوش‌نویس
مؤلف: محمداسلم جوادی
جلد اول، ویراست دوم
ملّا علی‌شفا آخوند، معروف به آخوند کلان، اصالتاً از قریۀ شیرداغ ولسوالی مالستان بود، اما در سال ۱۲۸۶ ش / ۱۹۰۷ م در منطقۀ تَمْکِی ولسوالی قَره‌باغ ولایت غزنی به دنیا آمد (فصیحی و شریفی، ۱۳۹۳: ۲۶). علی‌شفا در کودکی پدر را از دست داد و سواد و خواندن و نوشتن را در تمکی، نزد ملّا غلام‌رضا، ملّای محل یاد گرفت. او به جاغوری رفت و در قریۀ انگوری ادبیات عرب، مبانی فقه و احکام اسلامی و خوش‌نویسی را در نزد شیخ‌الاسلام آموخت (همان). در ابتدا ملّا علی‌شفا در جای ثابتی سکونت نداشت و به اقتضای شغل ملایی، از محلی به محل دیگر کوچ می‌کرد و در مساجد از طریق سیستم آموزش «مکاتب آخوندی» به نوجوانان و جوانان، احکام اسلامی و سوادِ خواندن و نوشتن یاد می‌داد (اعتمادی (۲)، ۱۳۹۱).
در سال ۱۳۴۲ ش او همراه برادرش ملّا علی یاور و فرزندانش از جاغوری به منطقۀ شیرداغ ولسوالی مالستان رفت و در آنجا به تأسیس حسینیه پرداخت و به تدریس سطوح پیشرفته‌تر علوم دینی، و تربیت طلبه و ملای ده مصروف شد (اعتمادی، (۱): ۱۳۹۱). او خوش‌نویس ماهری هم بود و این هنر را به شاگردانش نیز می‌آموخت (فصیحی و شریفی، ۱۳۹۳: ۲۷). به دلیل محبوبیت و احترامی که در نزد مردم محل داشت، مردم ماکه و چورۀ شیرداغ، زمینی را برای ملّا علی‌شفا آخوند و فرزندانش (که هر کدام به نوبۀ خود ملا بودند) خریده و در آنجا برایش خانه ساختند. ملّا علی‌شفا آخوند در سال ۱۳۵۷ ش از دنیا رفت و در قبرستان مردم ماکَه به خاک سپرده شد (اعتمادی (۱): ۱۳۹۱). او در نزد مردم شیرداغ به عنوان «آخوند کلان» معروف بود (فصیحی و شریفی، ۱۳۹۳: ۲۶).
منابع: اعتمادی (۱)، عوض‌علی. (۱۳۹۱). «وضعیت فرهنگی شیرداغ». وبلاگ سرزمین شیرداغ. بازیابی ۲۵ حوت ۱۳۹۶ shirdagh.blogfa.com؛اعتمادی (۲)، عوض‌علی. (۱۳۹۱). «زندگی‌نامۀ شخصیت‌های علمی: ضیا، شفایی، فیاضی، فیاض‌زاده». وبلاگ سرزمین شیرداغ. بازیابی ۲۵ حوت ۱۳۹۶. shirdagh.blogfa.com؛ فصیحی غزنوی، قربان‌علی و شریفی، علی‌مدد. (۱۳۹۳). عالمان شیعۀ غزنی. تهران: عرفان.
