احسانی، سید احمدحسین (۱۳۳۴ تا ۱۳۸۸ ش)
فعال سیاسی، فرهنگی
مؤلف: علی جعفری
جلد اول، ویراست دوم
سید احمدحسین احسانی، فرزند سید محمدحسن رئیس، در سال ۱۳۳۴ ش / ۱۹۵۵ م در منطقۀ زارِین ولسوالی یکه‌اُولَنگ ولایت بامیان به دنیا آمد. او در سن ۱۰ تا ۱۴ سالگی درس‌های مقدماتی علوم دینی را نزد برادر بزرگش سید اسدالله احسانی در مدرسۀ علوم دینی محمدیه زارین یکه‌اُولَنگ خواند. در سال ۱۳۴۷ ش همراه پدر و مادرش به نجف رفت و ادبیات عرب و سایر درس‌های ابتدایی متداول آن روز را نزد استادانی چون مدار زاهدی، غلام‌علی محمدی و محمدعلی فاضل سنگ‌تخت فراگرفت.
احسانی درس‌های سطح عالی را نزد مجتبی لنکرانی، سید احمد مددی، صدرا بادکوبه‌ای، محمداسحاق فیاض و سید حسن مرتضوی شاهرودی خواند. او در سال ۱۳۵۴ ش همراه با دیگر طلبه‌های افغانستانی از عراق اخراج شد و در قم درس‌های خارج اصول و فقه و فلسفه را آموخت (احسانی، ۱۳۹۶).
او در قم تشکل همفکری بین طلاب و مهاجران افغانستان ایجاد کرد که منجر به تشکیل گروه «حرکت اسلامی افغانستان» و دعوت شیخ آصف محسنی از سوریه به عنوان رهبر این حزب شد.
احسانی در سال ۱۳۵۸ ش به وطن باز گشت و در جریان تشکیل شورای انقلابی اتفاق اسلامی افغانستان به عنوان نمایندۀ مردم ولسوالی یکه‌اُولَنگ به مقر این شورا در ورس رفت و عضو آن شد. اساسنامۀ شورای اتفاق را او و سید محمدحسن کرمانی و سید محمدامین عارف تدوین کردند. سید علی بهشتی، رئیس شورای انقلابی اتفاق اسلامی افغانستان، احسانی را به عنوان معاون رهبری شورا و رئیس کمیتۀ فرهنگی انتخاب کرد (عارف، ۱۳۹۱: ۱۰۵).
احسانی در سال ۱۳۶۳ ش مجدداً به قم رفت و به عضویت مجمع جهانی اهل‌البیت درآمد که نهاد دفتر ولی فقیه آن را اداره می‌کند. او در قم به عنوان عضو شورای عالی نظارت بر مدارس افغانستان و نیز یکی از بنیان‌گذاران و رئیس مجمع مشورتی مهاجرین افغانستانی مقیم ایران و عضو شورای علمای تشیع افغانستان به فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی خود ادامه داد. احسانی در تاریخ ۱۱ جوزای ۱۳۸۸ ش / اول جون ۲۰۰۹ م در قم از دنیا رفت.
عضویت در هیئت تحریریۀ مجلۀ اخوت وابسته به نمایندگی رهبر ایران در امور افغانستان، عضویت در هیئت تحریریۀ مجله‌های استقامت و فجر امید ارگان نشراتی حزب حرکت اسلامی افغانستان از سال۱۳۶۳ تا ۱۳۶۸ ش و ریاست دفتر حرکت اسلامی افغانستان در کارنامۀ احسانی ثبت شده است (احسانی: ۱۳۹۶). همچنین تدوین کتاب زندگی‌نامۀ سید محمدحسن رئیس یکاولنگی (پدرش) و تدوین زندگی‌نامۀ سید لم‌لم (یکی از فرماندهان اوایل جنگ علیه جمهوری دموکراتیک خلق افغانستان) از جمله کارهای اوست.
منابع: احسانی، سید آصف. (۱۳۹۶). مصاحبۀ اینترنتی علی جعفری با سید آصف احسانی (برادرزادۀ سید احمدحسین احسانی). ۷ سرطان ۱۳۹۶؛ عارف، سید محمدامین. (۱۳۹۱). هزاره‌جات قلب افغانستان. چاپ دوم. کابل: سعید.
