احمدی، محمدامین (۱۳۴۲ ش)
پژوهشگر و استاد دانشگاه
مؤلف: محمدجواد علوی و پروین ولی‌زاده
جلد اول، ویراست دوم
محمدامین احمدی فرزند بوستان‌علی در ۱۵ سنبله ۱۳۴۲ ش / ۶ سپتمبر ۱۹۶۵ م در قریۀ باغچار ولسوالی ارزگان خاص ولایت ارزگان به دنیا آمد. او از طایفۀ دای‌چوپان است و با دوازده پشت به صحبت خان از نبیره‌های امیر چوپان می‌رسد (احمدی باغچاری، خاطرات).
احمدی در زادگاه خود نزد کاکایش سی‌پاره، پنج کتاب و دیوان حافظ آموخت و بعد از آن به مکتب دولتی رفت. او جامع‌المقدمات و قسمتی از سیوطی را نزد ملا محمدنظر آخوند در باغچار آموخت و سپس از خزان 1354 تا تابستان 1357 ش در مرکز ارزگان خاص سیوطی، حاشیه و معالم را در مدرسۀ علوم دینی جعفریه نزد محمد مظفری و محمد فیاض آموخت و در نیمۀ دوم سال 1358 ش به منظور ادامۀ تحصیل به کابل و قندهار رفت و با تعطیلی مدارس دینی به علت سرکوب رژیم وقت دوباره به زادگاه خود برگشت (احمدی، ۱۳۹۷).
او در سال ۱۳۵۹ ش برای ادامۀ تحصیل به ایران رفت و در حوزۀ علمیۀ قم به تحصیل مشغول شد. در سال ۱۳۶۴ ش ازدواج کرد. در حوزۀ علمیۀ قم تا سال 1379 ش فقه، اصول، تفسیر و فلسفه را از استادانی چون محمدعلی پناه اشتهاردی، مصطفی اعتمادی، احمد پایانی، محمدتقی ستوده، حسین وحید خراسانی، جواد تبریزی، حسن حسن‌زاده آملی، محمدتقی مصباح یزدی و عبدالله جوادی آملی آموخت. در زمستان ۱۳۶۸ ش در کنکور تربیت مدرس، رشتۀ الهیات و معارف اسلامی شرکت کرد و جزو رتبه‌های برتر این کنکور شد. به این ترتیب تحصیلات دانشگاهی خود را در مقطع ماستری در کنار تحصیلات علوم دینی آغاز کرد. سپس سه سال در مرکز تربیت مدرس حوزۀ علمیۀ قم وابسته به دانشگاه قم تحصیل کرد و در سال ۱۳۷۱ ش از رسالۀ ماستری خود با عنوان «نقد و بررسی دیدگاه هیوم دربارۀ معجزه» دفاع کرد. رسالۀ او برگرفته از یکی از مقالات هیوم به نام «دربارۀ معجزات» بود (احمدی، ۱۳۹۷).
با تشکیل مرکز فرهنگی نویسندگان افغانستان در سال ۱۳۷۲ ش احمدی با سرور دانش، رئیس مرکز فرهنگی نویسندگان همکاری علمی خود را آغاز کرد. او در سال ۱۳۷۳ ش یک و نیم سال در دانشگاه رازی کرمانشاه درس «معارف اسلامی و تاریخ اسلام» تدریس کرد. سپس برای ادامۀ تحصیل در مقطع دکتری به دانشکدۀ الهیات دانشگاه تهران رفت. همچنین در سال ۱۳۷۳ ش در تأسیس مجلۀ سراج با مرکز فرهنگی نویسندگان افغانستان همکاری داشت. او سرانجام در سال۱۳۸۰ ش در رشتۀ حکمت و فلسفۀ اسلامی در مقطع دکتری فارغ‌التحصیل شد. عنوان رسالۀ دکتری‌اش «اقسام قضایا و بررسی آن‌ها از حیث ضرورت و امکان، توجیه و اثبات در فلسفۀ تحلیلی و اسلامی» بود (احمدی، ۱۳۹۷).
احمدی در سال ۱۳۸۶ ش به افغانستان آمد. او در تأسیس دانشگاه کاتب با ابراهیم قاسمی همکاری داشت (قاسمی در بخش سرمایه‌گذاری و احمدی در بخش علمی). سپس به مدت دو سال رئیس دانشگاه کاتب و در آنجا استاد بود. او در سال ۱۳۸۹ ش با ۱۲ استاد دانشگاه کاتب، دانشگاه ابن سینا را تأسیس کرد و از آن زمان تا کنون (۱۳۹۷ ش) رئیس، عضو هیئت مؤسس و استاد دانشگاه ابن سیناست (احمدی، ۱۳۹۷).
محمدامین احمدی در دولت افغانستان نیز مسئولیت‌هایی داشته است. او از ثور تا جدی ۱۳۸۲ ش عضو کمیسیون تدقیق قانون اساسی افغانستان بود و در تدوین قانون اساسی نقش داشت. او قبل از عضویت خود در این کمیسیون برای حل مشکل حقوق مذهبی شیعیان برای بار نخست نظریۀ وضع قانون در احوال شخصیه بر مبنای مذهب جعفری را برای شیعیان و نیز حق آموزش مذهبی کودکان شیعه‌مذهب در مکاتب بر مبنای عقاید والدین‌شان را مطرح کرد و پیشنهاد کرد که از ذکر مذهب رسمی در متن قانون اساسی اجتناب شود (احمدی، 1381: 332 تا 334) او این نظریه را در سمینار «افغانستان و نظام سیاسی آینده» که در ماه جدی 1380 ش در شهر قم برگزار شد در جمع محققان از جمله محمد‌سرور دانش یگانه عضو شیعه‌مذهب کمیسیون تسوید قانون اساسی مطرح کرد (احمدی، 1398) همین نظریه تقریباً در متن قانون اساسی جدید گنجانیده شده است.
احمدی یک دورۀ چهارساله از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۳ ش با کسب رأی اعتماد از مجلس نمایندگان افغانستان عضو کمیسیون مستقل نظارت بر تطبیق قانون اساسی افغانستان بود. در این دوره تقریباً تمامی نظریه‌ها و مشوره‌های حقوقی و نظریه‌های تفسیری این کمیسیون را نوشت که در جلد اول مجموعه نظریات کمیسیون به چاپ رسیده است. در سال 1395 ش یک تحقیق میدانی به نام قانون اساسی و جامعۀ در حال گذار افغانستان تحت مدیریت احمدی در انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان انجام شد. نتیجۀ این تحقیق به قلم او نگارش یافت و انستیتوت آن را منتشر کرد. در این دورۀ چهارساله احمدی نویسندۀ پیش‌نویس تمام نظریه‌های حقوقی و تفسیری کمیسیون مستقل نظارت بر تطبیق قانون اساسی افغانستان بوده است که تمام آن‌ها در مجموعه‌ای با عنوان نظریه‌های حقوقی و تفسیری کمیسیون چاپ شده است (احمدی، 1398).
سمت‌ها و فعالیت‌های پژوهشی احمدی عبارت‌اند از: عضو و رئیس بورد علمی مرکز فرهنگی نویسندگان افغانستان در ایران از ۱۳۷۲ تا ۱۳۸۲ ش؛ سردبیر مجلۀ نگاه معاصر، از سال ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۴ ش؛ رئیس مرکز فرهنگی و اجتماعی سراج؛ محقق در مرکز تحقیقات استراتژیک ایران از ۱۳۷۲ تا ۱۳۷۶ ش؛ عضو هیئت علمیِ پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی از سال ۱۳۷۶ تا سال ۱۳۸۶ ش؛ عضو بورد علمی انسجام امور اکادمیک وزارت تحصیلات عالی جمهوری اسلامی افغانستان؛ مدیر مسئول مجلۀ علمی _ پژوهشی اندیشۀ معاصر. او اکنون (1397و 1398 ش) عضو شورای عالی وزارت تحصیلات عالی جمهوری اسلامی افغانستان است.
آثار تحقیقی و پژوهشی محمدامین احمدی این‌هایند: تناقض‌نما یا غیب‌نمون، نگرشی نو به معجزه، چاپ ۱۳۸۹ ش؛ انتظار بشر از دین، چاپ ۱۳۸۶ ش؛ قلمروهای هستی از نگاه فیلسوفان تحلیلی، چاپ 1398 ش؛ حقوق بشر در روابط بین‌الملل (ترجمه) چاپ 1398 ش. احمدی مجموعه‌ای از مقالات اعم از ترجمه و تألیف در زمینۀ فلسفه، حقوق، دین‌شناسی، حقوق اساسی افغانستان و اندیشۀ سیاسی متفکران مسلمان دارد و می‌خواهد آن‌ها را در آینده به چاپ برساند. او همچنین ناظر علمی شرح قانون احوال شخصیه و شرح کد جزای افغانستان است که در بنیاد اندیشه اجرا می‌شود (احمدی، 1398).
منابع: احمدی، محمدامین. (۱۳۹۷). مصاحبۀ حضوری محمدجواد علوی با محمدامین احمدی. کابل. ۱۴ حوت ۱۳۹۶؛ احمدی، محمدامین. (۱۳۹۸). مصاحبۀ اینترنتی ابوطالب مظفری با محمدامین احمدی. ۱ جدی ۱۳۹۸؛ احمدی، محمدامین. (۱۳۸۱). «جایگاه مذهب در قانون اساسی آینده افغانستان». مجموعه مقالات افغانستان و نظام سیاسی آینده. ناصری داودی، عبدالمجید. قم: بی‌نا؛ احمدی باغچاری، سلطان‌علی، «خاطرات الحاج سلطان‌علی احمدی باغچاری (تاریخی، اجتماعی، اخلاقی، سیاسی و دل‌نوشته‌های منظوم)». چاپ‌نشده؛ سایت دانشگاه ابن سینا. (۱۳۷۹). «زندگی‌نامۀ محمدامین احمدی، ریاست دانشگاه». بازیابی ۲۷ سرطان ۱۳۹۷.avicenna.edu.af.
