اسدالله خان (زنده در ۱۳۰۵ ق)
از سران هزارۀ شیخ‌علی
مؤلف: علی‌مدد شریفی و حسن‌رضا فهیمی
جلد اول، ویراست دوم
نام اسدالله خان در سراج‌التواریخ زمانی مطرح می‌شود که سردار اسحاق خان در سال ۱۳۰۵ ق / ۱۸۸۸ م مقابل امیر عبدالرحمان خان به حرکت مسلحانه دست زد. نبرد او معروف به جنگ غَزنی‌گَک شد. مردم تالَه و بَرفَک به تحریک سیدعلی گوهر با سردار اسحاق خان همکاری داشتند.
مردم شیخ‌علی به فرماندهی اسدالله خان و سایر سران شیخ‌علی مانند میرزا مرهم خان، ملّا غلام خان، شاه‌ولی بیگ، عبدالرحمان میرهزار، بختیاری خان، علی خان بیگ، محمدعلی خان، فتح‌محمد خان و میرزا حیدرعلی خان به حمایت از حکومت کابل در غوربند نزد ایشان عزیز خواجه خان حاکم آن منطقه جمع شدند. تعداد افراد مسلح هزارۀ شیخ‌علی و غوربند به ۶۰۰۰ نفر می‌رسید. آنان تصمیم داشتند به دستور ایشان عزیز خواجه، حاکم آنجا به مردم تاله و برفک حمله کنند. امیر کابل بعد از اطلاع از این قضیه، دستور داد که تا تکلیف مردم تاله و برفک به صورت روشن معلوم نشود، از حمله به آنان خودداری کنند (کاتب، ۱۳۹۳، ج ۳، ب ۱: ۵۳۰).
در این زمان برخی از مردم شیخ‌علی نیز به مخالفت با امیر برخاستند. اسدالله خان با برخی از افراد چون میرزا حیدرعلی، ابوالمعجن، مرهم بیگ، ملّاداد بیگ، علی جان و عدۀ دیگری از بزرگان پارسا و ترکمن مأمور از بین بردن هزارۀ شیخ‌علی (مردم دولت بیگ) شدند. اما قبل از وقوع جنگ، نامه‌ای از سید یاقوت‌شاه خان غوربندی به اسدالله خان رسید که مردم دولت بیگ شیخ‌علی در آن نامه اطاعتشان را از حکومت کابل اعلان کرده بودند و این امر مانع شروع جنگ شد (کاتب، ۱۳۹۳، ج ۳، ب ۱: ۵۵۰). در این مورد در منابع تاریخی اطلاعات بیشتری نیامده است.
منبع: کاتب، فیض‌محمد. (۱۳۹۳). سراج‌التواریخ. جلد ۳. بخش ۱. تهران: عرفان.
