امیری، شیخ غلامحسین (۱۳۲۰ تا ۱۳۸۰ ش)
عالم دینی
مؤلف: حسین رهیاب (بلخی)
جلد اول ویراست دوم
امیری فرزند عبدالکریم بیگ (وکیل شورای ملی) در سال ۱۳۲۰ ش / ۱۹۴۱ م در قریۀ تَجْرِی در منطقۀ شاخدار ولسوالی بلخاب ولایت سرپل متولد شد. او در سال ۱۳۲۷ ش به مکتب‌خانۀ محلی رفت و خواندن و نوشتن را نزد ملا شرف کربلایی فراگرفت.
امیری در سال ۱۳۳۵ ش برای فراگیری علوم دینی به مشهد رفت و در مدرسۀ باغ رضوان ساکن شد. او در مشهد ادبیات عرب را از ادیب نیشابوری و حجت هاشمی خراسانی فراگرفت و فقه و اصول را از صالحی نیشابوری. بعد از ۹ سال اقامت در مشهد در سال ۱۳۴۴ ش به نجف رفت و در مدرسۀ آخوند خراسانی ساکن شد. امیری در مدت سکونت در نجف، فقه و اصول و برخی دیگر از درس‌های دینی را از استادانی چون صدرا بادکوبه‌ای، مجتبی لنکرانی و سید باقر صدر آموخت و بعد از دو سال اقامت در نجف، با دریافت وکالت از برخی مراجع مقیم آن شهر، در سال ۱۳۴۶ ش به زادگاهش بلخاب بازگشت (گروهی از نویسندگان فرهنگ کوثر، ۱۳۸۹: ۳۴۹).
امیری در سال ۱۳۴۷ ش مدرسۀ علوم دینی مهدیه را در خُرماتَخت شاخدار تأسیس کرد. در کنار مدرسه، مسجد جامعی نیز بنا کرد (احمدی‌نژاد، ۱۳۹۴: ۱۶۴). همچنین تکیه‌خانۀ جامعی در قریۀ خُرماتخت ساخت. او با همکاری مردم محل، در مناطق اطراف قریۀ خود، چون مُگو، خَمِ‌چِنار، تَخْشِی، ایل‌دَراز و برخی مناطق دیگر تکیه‌خانه تأسیس کرد. امیری با توجه به مشکل تردد مردم شاخدار به مناطق اطراف از جمله تَرْخُوج (مرکز بلخاب) و یکه‌اُولَنگ (در ولایت بامیان) تلاش کرد با همکاری مردم، راه‌های منطقه را به‌سازی کند تا رفت و آمد مردم شاخدار به بامیان و مرکز بلخاب تسهیل شود.
امیری در خیزش مردم بلخاب علیه دولت وقت در سال ۱۳۵۸ ش و حوادث پس از آن سهم داشت و هماهنگ با عالمان و خان‌های منطقه، مردم را بسیج می‌کرد. او بعد از تحولات سال‌های ۱۳۵۸ و ۱۳۵۹ ش، در دهۀ ۶۰ ش علاوه بر رسیدگی به امور مدرسۀ خُرماتَخت، مدتی از سوی شورای اداری بلخاب مسئولیت امنیتی آن ولسوالی را به عهده داشت و با آغاز جنگ داخلی بین دو شاخۀ حزب وحدت در بلخاب، در سال ۱۳۷۴ ش به ایران مهاجرت کرد و در قم ساکن شد. در مدت حضورش در قم، کتابی با عنوان نسب قوم تاجیک منتشر کرد.
امیری در سال ۱۳۸۰ش / ۲۰۰۱ م در قم درگذشت و در قبرستان بقیع قم به خاک سپرده شد. از او چهار فرزند پسر و چهار فرزند دختر باقی مانده است (همان، ۱۳۸۹: ۳۶۱).
منابع: احمدی‌نژاد، سید حسن. (۱۳۹۴). سیمای بلخاب. قم: مجمع ذخایر اسلامی؛ گروهی از نویسندگان فرهنگ کوثر. (۱۳۸۹). ستارگان حرم. جلد ۲۶ و ۲۷. قم: زائر.
