رونمایی و نقد کتاب «پنجاب (مرکز حکومت کلان دایزنگی) (1891-2025)»
مراسم نقد و رونمایی از کتاب «پنجاب (مرکز حکومت کلان دایزنگی) (۱۸۹۱-۲۰۲۵)» روز سه شنبه ۲۱ اسد ۱۴۰۴در محل کتابخانۀ رسالت در گلشهر مشهد برگزار شد. این برنامه با حضور نویسنده کتاب، حسن‌رضا فهیمی، علاقه‌مندان و اساتید حوزه تاریخ و پژوهش‌های منطقه‌ای به همت بنیاد دانشنامه هزاره، مؤسسۀ فرهنگی درّ دری و کتابخانه رسالت برگزار شد.
مجری پس از خوشامدگویی، اهمیت کتاب و جایگاه آن را تشریح و ضرورت تدوین چنین اثری را برای ثبت تاریخ و جغرافیای منطقۀ پنجاب یادآور شد. سپس منتقدان نقدهای فنی و تخصصی خودشان را مطرح کردند.
محمدسرور جوادی، فعال سیاسی، نخستین منتقد، ضمن اشاره به پیچیدگی و گستردگی وقایع هزاره‌جات یادآور شد که ثبت تمام وقایع تاریخی و جغرافیایی هزاره‌ها کار دشواری است و پیشنهاد کرد برای تکمیل تصویر تاریخی این منطقه، پژوهش‌ها به صورت محدود و منطقه‌ای دنبال شود. او انتخاب پنجاب به‌عنوان مرکز تحقیق و همچنین معرفی دایزنگی را انتخابی هوشمندانه و مؤثر دانست و به اهمیت مطالعات دربارۀ مناطقی اشاره کرد که به لحاظ تقسیمات اداری از پیکر اصلی هزاره‌جات جدا شده‌اند، مانند بلخاب و چارکنت. جوادی از جامعیت منابع و تنوع شیوۀ پژوهش در کتاب تمجید کرد؛ اما به برخی مشکلات آماری، عدم استفاده از جدیدترین متدهای آماری، برخی نواقص در ثبت وقایع و معرفی ناکامل صنایع دستی و شخصیت‌های منطقه اشاره داشت.
محمدنبی متقی، پژوهشگر تاریخ هزاره و منتقد دوم این برنامه با تأکید بر اهمیت سراج‌التواریخ برای شناخت تاریخی منطقه گفت که نویسنده به دقت برخی نام‌های کم‌تر مطرح‌شده را در کتاب آورده است؛ اما بهتر بود به شرح حوادث مرتبط با این نام‌ها نیز توجه بیشتری می‌کرد.
ابوطالب مظفری، رئیس شورای علمی دانشنامه هزاره به عنوان سومین منتقد این اثر، به رویکرد علمی و پژوهشی کتاب اشاره کرد و آن را کاری ارزشمند دانست که با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و میدانی تهیه شده است. با این حال، او مقدمۀ کتاب را نیازمند بازنگری دانست و پیشنهاد کرد انگیزۀ نویسنده، نقش خود او در پژوهش، پیشینۀ تحقیق و روش‌شناسی به‌صورت روشن‌تر و شخصی‌تر بیان شود. مظفری همچنین از نبود یک‌دستی در معرفی موضوعات مختلف و برخی مشکلات ویرایشی و نبود فهرست اعلام و تصاویر اسناد و شخصیت‌ها انتقاد کرد و خواستار استفاده بیشتر از منابع میدانی و دست اول شد.
در پایان، حسن رضا فهیمی، نویسندۀ کتاب، ضمن قدردانی از حضور اساتید و منتقدان اظهار داشت که از نکات مطرح‌شده در جلسه بسیار آموخته و برخی نقدها را پذیرفت و برخی دیگر را موجه ندانست؛ اما به دلیل محدودیت زمانی از ادامۀ بحث خودداری کرد.
این مراسم با حضور شخصیت‌های برجسته‌ای همچون حجت‌الاسلام عزیزالله بیانی، سید ابوطالب مظفری، حجت‌الاسلام جان‌علی اعتمادی و محمدسرور جوادی به رونمایی رسمی کتاب ختم شد و با گرفتن عکس‌های یادگاری پایان یافت.
کتاب «پنجاب (مرکز حکومت کلان دایزنگی) (۱۸۹۱-۲۰۲۵)» با تمرکز بر تاریخ و جغرافیای هزاره‌ها و هزاره‌جات، گامی مهم در پژوهش‌های منطقه‌ای و فرهنگی است که در قالب منابع متنوع علمی و میدانی تدوین شده است و نقطۀ شروع مناسبی برای مطالعات تخصصی‌تر در حوزه هزاره‌های افغانستان و ایران به شمار می‌رود.
در ادامه منتخبی از تصاویر مراسم رونمایی ارائه شده است.
