آستانه‌کلان /Âstâna_Kalân/
قریه‌ای در درۀ هزاره ولایت پنجشیر
مؤلف: محمدجواد علوی
جلد اول، ویراست دوم
قریۀ آستانه‌کلان در درۀ هزاره ولایت پنجشیر واقع شده است. این قریه جلگه‌ای و جزئی از منطقۀ سنگی خان، در درۀ هزاره و در یک فضای نسبتاً باز است و از جنوب به قریۀ ایل شفیع، از شرق به رود درۀ هزاره و از شمال و غرب به کوه‌عام محدود است (قاموس جغرافیایی افغانستان، ۱۳۳۵، ج ۱: ۱۵).
فاصلۀ آستانه‌کلان تا درۀ هزاره ۷ کیلومتر و تا بازارک، مرکز ولایت پنجشیر، ۶۷ کیلومتر است. مسیر سرک از ولسوالی تا ولایت پخته است (فضلی، ۱۳۹۶).
جمعیت قریۀ آستانه‌کلان، از سوی شورای هزاره‌های اهل سنت ۲۰۰ خانوار تخمین زده شده است. اهالی قریه اهل سنت و فارسی‌زبان هستند و بین ۲۰ تا ۳۰ خانواده از این قریه به کابل و خارج از کشور مهاجرت کرده‌اند (پارسایی، ۱۳۹۶؛ فضلی، ۱۳۹۶).
آب و هوای آستانه‌کلان کوهستانی و برف‌گیر است و معیشت مردم قریه از طریق زراعت، باغ‌داری و مال‌داری تأمین می‌شود. زمین‌های زراعتی آستانه‌کلان آبی و للمی است. محصولات درختی مانند سیب، توت، بادام، چهارمغز، زردآلو و سنجد در این قریه به عمل می‌آیند. توت خشک، زردآلوی خشک، بادام و چار مغز آن به بازارهای خارج از قریه عرضه می‌شود (همان).
پوشش گیاهی و جنگلی این قریه عبارت‌است از گیاه‌های علوفه‌ای، بوته، موش‌خورک، تلخک بوته، بوربوته، بوتی، چنار، بید و بلوط. از دواهای طب سنتی مانند موملایی، بوربو، زوف و جوانی‌بادیان استفاده می‌شود (همان). تولید نمد، قالی‌بافی، جاکت‌بافی، جوراب‌بافی، دستکش‌بافی، کلاه‌دوزی و خامک‌دوزی صنایع دستی زنان آستانه‌کلان است (فضلی، ۱۳۹۶).
آب آشامیدنی ساکنان قریۀ آستانه‌کلان از چشمه و رودخانه به دست می‌آید و برق قریه با توربین کوچک آبی تأمین می‌شود که از سوی شورای انکشافی قریه و وزارت احیا و انکشاف دهات نصب شده است. نزدیک‌ترین مرکز صحی به این قریه کلینیک قریۀ باباعلی است که حدود ۳ کیلومتر فاصله دارد. اطفال پسر و دختر قریۀ آستانه‌کلان به لیسۀ مختلط «تازه‌محمد شهید» می‌روند که در قریۀ باباعلی واقع است و قریب نیم‌ساعت پیاده فاصله دارد (وزارت احیاء و انکشاف دهات، ۱۳۹۶).
چهره‌های معروف قریۀ آستانه‌کلان عبارت‌اند از بازمحمد، جنرال قدوس خان، استاد سعید و قاضی مشکور.
منابع: پارسایی، غلام‌سخی [رئیس شورای هزاره‌های اهل سنت]. (۱۳۹۶). «جدول قریه‌های هزاره‌های اهل سنت». کابل ۲۲ دلو ۱۳۹۶؛ فضلی، نور احمد. (۱۳۹۶). مصاحبۀ حضوری محمدجواد علوی با نور احمد فضلی. کابل. ۴ عقرب ۱۳۹۶؛ قاموس جغرافیائى افغانستان. (۱۳۳۵). به اهتمام محمدحکیم ناهض. جلد ۱. کابل: انجمن آریانا دایرةالمعارف؛ وزارت احیاء و انکشاف دهات. (۱۳۹۶). «لیست پروژه‌های در حال اجرا و تکمیل شده از بابت سال ۱۳۸۰ تا ۲۵ حمل ۱۳۹۶، جدول ولایت پنجشیر». کابل.
