ارگی (۱) /Ergi/
قریه‌ای در ولسوالی میرامور ولایت دای‌کندی
مؤلف: محمد اکبری (علامه) و محمدهاشم علی‌زاده
جلد اول، ویراست دوم
ارگی (به کسر همزه) بخشی از قریه‌ای بزرگ‌تر به نام وُطَنَه در ولسوالی میرامور ولایت دای‌کندی است. این قریه در دره‌ای واقع شده است که از شرق به طرف غرب امتداد یافته و کوهستانی و دشوارگذار است. ارگی از غرب به رودخانۀ هلمند منتهی می‌شود. در شرقِ آن قریۀ اِسْکُو، در شمال قریۀ تَزْغَوْ و در جنوبِ آن قریۀ ناک است (احسانی، ۱۳۹۶).
این قریه با مرکز ولسوالی ۹۰ کیلومتر و با مرکز ولایت ۱۸۰ کیلومتر فاصله دارد. به شمول قریۀ تَزغَو دارای ۲۹۱ خانوار است (ریاست احیاء و انکشاف دهات ولایت دای‌کندی: بی‌تا). این قریه از قریه‌های کوچک‌تر تشکیل شده است. اکثریت ساکنان آن از نوادگان وطنه (شخصی که قریۀ وطنه از نام او گرفته شده است) هستند. وطنه چهار پسر به نام‌های کُچُوم‌خُو، دولت خُو، شیری و بابِی داشته است. از چهار طایفه ساکن در آن، طایفۀ بابِی به بابی، طایفه‌های غیب‌علی و رحمان به کچوم‌خو مربوط می‌شوند و گفته می‌شود که طایفۀ تُول اُستا از مردم ورس بامیان هستند (ابراهیمی: ۱۳۹۸).
دربارۀ دلیل نام‌گذاری ارگی، کهن‌سالان قریه دو احتمال را عنوان کرده‌اند. یکی این که در این قریه الگینگ (یک نوع حشره) زیاد وجود داشته است و به همین خاطر قریه «الگین» نام‌گذاری شده و به مروز زمان «ارگی» شده است؛ دیگر اینکه محیط طبیعی این قریه خیلی ناهموار و دارای سراشیبی تند است و ارگی نیز به معنای زمین قَچَر (زمینی دارای سراشیبی تند) است (ابراهیمی، ۱۳۹۸).
قریه آب و هوایی معتدل دارد. شغل بیشتر مردم آن زراعت، باغ‌داری و مال‌داری است. کم‌آبی یکی از مشکلات عمدۀ قریه است. زمین‌های زراعتی آن آبی است و دو فصل محصول می‌دهد. در پایان فصل بهار دهقانان گندم برداشت می‌کنند و در فصل تابستان به جای گندم جواری، شلغم، شبتل (شبدر)، زردک و صیفی‌جات می‌کارند. توت، زردآلو، سیب و بادام نیز به عمل می‌آید. کمی، بَدره، غِیغُو، چُوکرِی / بَلگ، گَندَه‌بَغَل، بُوته، راف و سرخ‌خار از جمله گیاهان صحرایی این قریه است (احسانی، ۱۳۹۶؛ ابرهیمی، ۱۳۹۸؛ عزیزی، ۱۳۹۸).
این قریه اکنون (۱۳۹۶ ش) یک مکتب متوسطه، سه حسینیه، یک مسجد و دو سرک خاکی دارد که یکی از آن سرک‌ها قریۀ ارگی را به قریۀ ناک وطنه و در نهایت به ولسوالی میرامور و سرک دیگر این قریه را به بازار پلاس وصل می‌کند (ابراهیمی، ۱۳۹۸). مشاهیر قریه این‌هایند: محمدباقر ناطقی، حاجی صادق، محمدحسن فکوری و خادم حسین (احسانی، ۱۳۹۶؛ عزیزی، ۱۳۹۸).
منابع: ابراهیمی، علی. (۱۳۹۸). مصاحبۀ اینترنتی محمدهاشم علی‌زاده با علی ابراهیمی. ۲۵ قوس ۱۳۹۸؛ احسانی، محمدموسی. (۱۳۹۶). مصاحبۀ حضوری محمد اکبری با محمدموسی احسانی. ۸ عقرب ۱۳۹۶؛ ریاست احیاء و انکشاف ولایت دای‌کندی. (بی‌تا). «لیست تثبیت قریه‌جات برنامه همبستگی ملی و اعضای کلیدی شورای انکشافی ولسوالی‌های تابعۀ ولایت دای‌کندی». کابل: وزارت احیاء و انکشاف دهات؛ عزیزی، ایوب. (۱۳۹۸). مصاحبۀ تلفنی محمدهاشم علی‌زاده با ایوب عزیزی. ۱۸ قوس ۱۳۹۸.
