آجی‌پیرک /Âjay_pirak/
نمایش سنتی
مؤلف: صدیقه هاشمی
جلد اول، ویراست دوم
در شب‌نشینی‌های معمول در قریه‌های هزاره‌جات، یکی از سرگرمی‌ها، اجرای نمایش‌های طنزآمیز و شاد است. «آجی‌پیرک » از همین‌گونه است و معمولاً در محافل زنانه اجرا می‌شود. یک نفر (که استعداد و توان اجرا داشته باشد) در ظاهر و هیبتی خنده‌دار و در قالب جملات طنز، ویژگی‌های احساسی و رفتاری زنان را به نمایش می‌گذارد.
بعضی‌اوقات، زنان نیز در نقش مردان ظاهر می‌شوند؛ یعنی یکی از زنان در نقش «آجی‌پیرک» و یکی در نقش «کاکَیْ‌پِیرَک» (با شکل و شمایل ساختگی شامل بروت‌های پرپشت و شکم بزرگ و با طمطراق) ظاهر می‌شود و چگونگی برخورد مردان با همسرانشان را نشان می‌دهد. این دو شخصیت طنز، در قالب حرکات و اداهای مفرّح و خنده‌دار، چیزهایی را که موجب مشکلات خانوادگی و اختلاف میان زن و شوهر می‌شود، همراه با راه‌حل‌هایشان، به نمایش می‌گذارند (مهریار، ۱۳۹۳).
به‌نظر مردم، این قبیل شب‌‌نشینی‌ها و سرگرمی‌ها برای دور نگه داشتن اَلْ‌خَتُوْ از زاچه و نوزادش شکل گرفته است. باور سنّتی مردم این است که چون زاچه در هنگام زایمان ضعف می‌کند، اَلْ‌خَتُوْ دل و جگر زاچه را می‌خورد. بنابراین اطرافیان، مادر و نوزاد را به‌مدّت حداقل یک هفته تنها نمی‌گذارند و از همین رو به شب‌زنده‌داری می‌پردازند (همان).
منابع: مهریار، حیات‌الله. (۱۳۹۰). «جایگاه تئاتر در فرهنگ مناطق مرکزی». وبلاگ یک نفس آینه. بازیابی ۲۲ اسد ۱۳۹۶.hayatullahmehryar.blogfa.com.
