ائتلاف هشتگانه
ائتلاف احزاب و گروه‌های شیعی و هزاره در ایران
مؤلف: علی جعفری
جلد اول، ویراست دوم
این ائتلاف به منظور ایجاد هماهنگی بین ۸ حزب مخالف حکومت وقت افغانستان در ۲۰ دلو ۱۳۶۵ ش / ۹ فبروری ۱۹۸۷ م در ایران به وجود آمد. احزاب تشکیل‌دهندۀ آن سازمان نصر افغانستان، حرکت اسلامی افغانستان، نهضت اسلامی افغانستان، جبهۀ متحد انقلاب اسلامی افغانستان، پاسداران جهاد اسلامی افغانستان، سازمان نیروی اسلامی افغانستان، حزب دعوت اسلامی افغانستان و حزب‌الله افغانستان بودند.
کمیسیونی برای تدوین اساسنامۀ این ائتلاف ایجاد شد و پس از یک ماه در تاریخ ۲۶ حوت ۱۳۶۵ ش اساسنامه به تصویب نمایندگان این احزاب رسید. بر اساس این اساسنامه نمایندگان احزاب به‌نوبت وظیفۀ سخنگویی این ائتلاف را، هرکدام به مدت سه ماه به عهده داشتند. وظیفۀ ادارۀ جلسات اعضای شورای مرکزی و اعلام تصمیمات آن نیز طی این مدت به عهدۀ سخنگو بود. اولین اعلامیۀ موجودیت شورای ائتلاف اسلامی افغانستان در ۲۳ سرطان ۱۳۶۶ ش صادر شد و در ۱۳ اسد ۱۳۶۶ ش اولین سخنگوی آن انتخاب شد. شورای انقلابی اتفاق اسلامی افغانستان در ۱۳ عقرب ۱۳۶۸ ش به این ائتلاف پیوست و از آن زمان به بعد این ائتلاف به نام «ائتلاف نه‌گانه» اعلام می‌شد، اما قبل از اینکه نوبت سخنگویی به شورای اتفاق برسد، حزب وحدت اسلامی تشکیل شد (اعتمادی،1379: 3).
از کارکردهای فرهنگی این ائتلاف انتشار نشریۀ پیام ائتلاف است که فقط یک شماره از آن منتشر شد (همان).
ائتلاف هشتگانه در بُعد سیاسی تحرکاتی انجام داد؛ از جمله هیئت‌هایی به پاکستان فرستاد. همچنین نمایندگان اتحاد هفتگانه که متشکل از هفت گروه مستقر در پاکستان بودند، بارها به تهران مسافرت کردند. از اقدامات مهم این ائتلاف امضای توافق‌نامه با نمایندگان اتحاد هفتگانۀ مستقر در پیشاور پاکستان بود. این توافق‌نامه دربارۀ شورای مشورتی در تهران در سال 1367 ش / ۱۹۸۸ م به امضا رسید. توافق مذکور در حضور صبغت‌الله مجددی رئیس و سخنگوی اتحاد هفتگانه و محمدکریم خلیلی سخنگو و رئیس ائتلاف اسلامی هشتگانه انجام شد. بر اساس این توافق‌نامه، قرار شد که هفت وزیر از ۲۸ وزیر کابینۀ دولت مجاهدین از طرف ائتلاف هشتگانه معرفی شود. به شورای عالی ۲۱ نفرۀ دولت نیز، شش نفر از ائتلاف هشتگانه اضافه شود و مجموع اعضای آن به 27 نفر برسد. همچنین در صورت ادامۀ فعالیت شورای قیادی متشکل از رهبران اتحاد هفتگانه، عضویت و شرکت ائتلاف هشتگانه در آن، مورد بحث قرار گرفته و حل شود (عالمی، 137۰: 53).
دولت ایران با خروج قوای اتحاد جماهیر شوروی از افغانستان در پایان سال ۱۳۶۸ ش / ۱۹۸9 م برای شکل‌گیری ائتلاف هشتگانه تلاش کرد تا بتواند در تحولات آینده سهم قابل‌ملاحظه‌ای در برابر اتحاد هفتگانه به دست بیاورد.
ائتلاف هشتگانه دستاورد چندانی در تحولات سیاسی و نظامی افغانستان در آن مقطع نداشت. احزاب هفتگانۀ مستقر در پیشاور حین تشکیل حکومت موقت در سال ۱۳۶۷ ش در عمل به این توافق‌نامه بی‌توجهی کردند و حاضر نشدند در حکومت آینده سهمی برای ائتلاف هشتگانه مستقر در تهران قائل شوند. هیئت ائتلاف به ریاست محمدکریم خلیلی، رهبر فعلی حزب وحدت اسلامی افغانستان، روزهای طولانی را در اسلام‌آباد سپری کرد، اما نتیجۀ خاصی نگرفت. اتحاد هفتگانه، به ائتلاف هشتگانه بیشتر از اندازۀ یک حزب سهم قائل نبود و از طرف دیگر صبغت‌الله مجددی نتوانست روی امضای خود به نمایندگی از ائتلاف هفتگانه تکیه کند. سخنگوی ائتلاف هشتگانه از شرکت در این شورا امتناع کرد و هیئت آن، اسلام‌آباد را به مقصد ایران ترک کرد (اندیشمند، 1383: 41، اعتمادی، ۱۳۷۹: ۳).
با این وصف، به دلیل خستگی گروه‌ها و مردم هزاره از جنگ‌های داخلی، تلاش‌هایی برای هماهنگی در سال ۱۳۶۷ ش در داخل هزاره‌جات آغاز شد. در فرجام این تلاش‌ها حزب وحدت اسلامی افغانستان به وجود آمد. با تشکیل این حزب و سفر هیئت بلندپایۀ آن از افغانستان به ایران، محمداسحاق اخلاقی، آخرین سخنگوی ائتلاف هشتگانه طی یک سخنرانی در مشهد، این ائتلاف را رسماً منحل اعلام کرد و همۀ گروه‌های شامل در ائتلاف به حزب وحدت اسلامی افغانستان پیوستند (اعتمادی، 1379: 3).
منابع: اعتمادی، عوض علی. (1379). «احزاب افغانستان از ظهور تا افول». بنیاد وحدت. شمارۀ مسلسل (250). 22 جدی 1379. ص ۳؛ اندیشمند، محمد اکرام. (1383). سال‌های تجاوز و مقامت. چاپ اول. کابل: پیمان؛ عالمی، سید حسین. (137۰). «روند اتحاد احزاب شیعی در افغانستان». میثاق وحدت. سال اول. شمارۀ 8 و 9. جوزا و سرطان 1370.
