ارر /Arar/
نوعی از درخت صنوبر
مؤلف: محمدحسین فیاض
جلد اول، ویراست دوم
درخت اَرَرْ در بیشتر مناطق هزاره‌جات فراوان یافت می‌شود. این درخت، در ولسوالی‌های بهسود، ورس، شارستان و مرکز بامیان به نام اَرْهَر شهرت دارد. گرچه به این درخت، چنار هم گفته شده، در واقع درخت اَرَر از خانوادۀ درخت صنوبر و از نوع سپیدار است. قد و ارتفاع آن تا ۲۵ متر می‌رسد. این درخت با قلمه‌زدن شاخه‌ها و نشاندن آن در زمین و یا خواباندن شاخه‌ها در زیر خاک تکثیر می‌شود و بعد از پنج سال به ثمر می‌رسد. درخت اَرَرْ در هوای متعادل رشد می‌کند و نسبتاً به آب زیاد نیاز دارد. از همین رو آن را در کنار جوی‌ها غرس می‌کنند.
نام علمی آن Populus و از تیرۀ بیدیان است (Populus_spp_Salicacea) که در فارسی صنوبر نامیده می‌شود (ویکی‌پدیا، ۱۳۹۷). گونه‌های فراوانی از جمله تبریزی، راجی، کبوده و سفیدار / سپیدار دارد (محمدجواد، ۱۳۹۴).
«سپیدار (P.alba) درختی است ستونی‌شکل و بلند و تنۀ آن نقره‌ای رنگ است. ارتفاع آن ۱۸ تا ۲۵ متر و بسیار مقاوم است. در باغ‌های تاریخی و قدیمی زیاد کاشته می‌شده است» (همان، ۱۳۹۴).
از درخت اَرَرْ برای ساختن در، پنجره، اَلماری، صندوق، جعبۀ میوه و دیگر مصنوعات چوبی استفاده می‌شود. در هزاره‌جات، این درخت برای در، پنجره و سقف خانه‌ها استفادۀ فراوان دارد. از یک درخت ارر به راحتی می‌توان دو یا سه تیرچوب استخراج کرد. برای یک اتاق پنج متره، ده تا دوازده تیرچوب استفاده می‌شود و برای پوشش فضای بین تیرچوب‌ها ابتدا تنۀ درختِ خشک شده را به شکل تخته در می‌آورند و پس از رنده کردن، گل و طرح‌های بسیار پیچیده‌ای را روی آن‌ها نقاشی کرده و برای پوشش استفاده می‌کنند (نیازی، ۱۳۹۷).
درختهای ارر در غزنی و کابل فروش خوب دارد. برخی افراد، شغل چوب‌فروشی دارند و درخت‌هایی را که دَوْر آن از ۴۵ سانتی‌متر به بالا باشد، می‌خرند و قطع می‌کنند. سپس شاخه‌های آن را جداگانه می‌فروشند. از پوست درخت ارر به عنوان هیزم استفاده می‌شود. از این جهت، کسانی حاضرند در برابر برداشتن پوست درختهای قطع شده برای خود، آن‌ها را پوست کنند. درختهای قطع شده در هر چهار متر بُرش زده می‌شود و بعد از خشک‌شدن، به بازارها صادر می‌شود. از پوست‌های نازک ارر بعد از خاکستر شدن در ترکیب نسوار به جای آهک استفاده می‌شود (مجاهد، ۱۳۹۷).
منابع: قاری‌زاده، حسین. (۱۳۹۷). مصاحبۀ اینترنتی محمدحسین فیاض با حسین قاری‌زاده. ۶ ثور ۱۳۹۷؛ محمدجواد. (۱۳۹۴). «درخت صنوبر». وبلاگ بزرگ‌ترین مرجع باغبانی و زراعت در ایران. بازیابی ۱۳ ثور ۱۳۹۷؛baghbanbashi.blogsky.com؛ مجاهد، آمنه. (۱۳۹۷). مصاحبۀ حضوری محمدحسین فیاض با آمنه مجاهد. تهران. ۶ ثور ۱۳۹۷؛ نیازی، امین. (۱۳۹۷) مصاحبۀ اینترنتی محمدحسین فیاض با امین نیازی. ۶ ثور ۱۳۹۷؛ ویکی‌پدیا. (۱۳۹۷). «درخت صنوبر». بازیابی ۱۳ ثور ۱۳۹۷. fa.wikipedia.org.
