اسیه بادی/Asya_Bâdi/
صنعت سنتی
مؤلف: صدیقه هاشمی و زهرا حسین‌زاده
جلد اول، ویراست دوم
اَسیه یا آسیاب بادی گونه‌ای آسیاب است که انرژی جنبشی حاصل از نیروی باد، آن را به حرکت درمی‌آورد و دانه‌های خوراکی را آرد می‌کند. آسیابهای بادی یک محور میله‌ای عمودی دارند که پره‌ها بر آن نصب می‌شوند. این آسیا‌ب‌ها میان شش تا دوازده پره دارند و این پره‌ها با پارچه یا گیاه لوخ که مانند نی است، پوشانده می‌شوند. پره‌ها بر اثر وزش باد به گردش درمی‌آیند و در نتیجه چرخ شروع به گردش می‌کند. میلۀ محور به سایر قسمت‌های دستگاه آسیاب متصل است که با انتقال نیروی حاصل از باد به آن‌ها، آسیاب کار خود را انجام می‌دهد (شریعتی، ۱۳۹۰).
در قرون گذشته مناطق بادگیر از این ابزار بهره می‌بردند (گرچه زمان دقیق آن مشخص نیست)؛ اما امروزه آسیاب بادی فعال در هزاره‌جات وجود ندارد و فقط آثار تخریب‌شده و ویرانه‌هایی از آن‌ها را که در گذشته کار می‌کردند، می‌توان در برخی نقاط مانند ولسوالی جاغوری، که بادهای شدید در آن می‌وزد، مشاهده کرد. از جمله در منطقۀ پیدگه در فاصلۀ ۱۵ کیلومتری قریۀ سنگماشه ولسوالی جاغوری در کوه خاکریز، بقایای این مصنوعات موجود است که مردم محل آن را «باداَسیه» می‌نامند. همچنین در قریۀ چهل‌باغتُوی پَشِی از توابع ولسوالی جاغوری در کوه باد و در منطقۀ باداَسیه از توابع ولسوالی حصۀ دوم بهسود، آثار مخروبۀ آسیابهای بادی موجود است (دلجو، ۱۳۹۲: ۱۳۶). در شیرداغِ مالستان در گذشته بر فراز کوهی بلند به نام بادآسیا، آسیاب بادی وجود داشته است. در هرات که تابستان‌ها باد زیادی دارد، آسیاب بادی به وفور دیده می‌شود که در قدیم فعال بوده‌اند و الان فقط دیوارهای‌شان باقی مانده است، از جمله در برناباد غوریان هرات (اعتمادی، ۱۳۹۸).
منابع: اعتمادی، عوض‌علی.(۱۳۹۸). مصاحبۀ حضوری زهرا حسین‌زاده با عوض‌علی اعتمادی. ۲۵ اسد ۱۳۹۸؛ دلجو، عباس. (۱۳۹۲). تاریخ باستانی هزاره‌ها. کابل: امیری؛ شریعتی سحر، حفیظ‌الله. (۱۳۹۰). «اسیه (آسیاب) دیرینه‌ترین دستاورد صنعتی و فنی مهندسی مردم هزاره». سایت شبکه سراسری مردم هزاره. (۷ عقرب ۱۳۹۶). www.hazarapeople.com؛
