اشعۀ زرین (تذکرۀ عرفای غزنین)
کتاب، در شرح احوال عرفای غزنین
صدیقه هاشمی
جلد اول، ویراست دوم
اشعۀ زرین (تذکرۀ عرفای غزنین)، کتابی از محمداکبر سنا غزنوی دربارۀ عرفای غزنی است. این کتاب را انتشارات میوند در سال ۱۳۸۹ ش در کابل منتشر کرده است، با ۲۶۴ صفحه و ۱۰۰۰ نسخه در قطع رقعی. چاپ اول آن در سال ۱۳۸۰ ش و چاپ دوم آن در سال ۱۳۸۸ ش بوده است.
کتاب با تقریظی از عبدالله بختانی آغاز شده است که در آن به اهمیت سیر و سلوک عارفانه و نیز منزلت عرفا، چگونگی نگارش تذکره و همچنین اهمیت علمی کتاب پرداخته است. بختانی می‌نویسد: «سنا در تألیف این اثر از مآخذ و منابع موثق و یادداشت‌های اهل خبره در کابل و غزنی استفاده کرده و قضاوت بی‌طرفانه و نقادانۀ خود را نیز با یک دید خاصی ابراز داشته و به انگاره‌های عامیانۀ مردم نیز متوجه گردیده است». سپس اضافه می‌کند: «کتاب کاری است تقریباً آغازین که در آن معیارهای تذکره‌نویسی رعایت و عملی گردیده است» (سنا غزنوی، ۱۳۸۹: ط).
مؤلف در پیشگفتار، دربارۀ پژوهش خویش که تذکرۀ «اولیای کبار» و «عرفای نامدار» غزنی است، توضیحاتی داده و همچنین از دیگر تذکره‌های موجود یاد می‌کند. او عرفای مورد پـژوهش در کتاب را به سه دسته تقسیم می‌کند: یک، آنان که اصالتاً اهل غزنی بوده‌اند و در آنجا متولد شده‌اند و از دنیا رفته‌اند. دو، آنان که اهل این شهر بوده‌اند امّا به نقاط دیگری مهاجرت کرده و ساکن شده‌اند. سه، آنان که از دیگر مناطق راهی این شهر شده و در همان‌جا هم از دنیا رفته‌اند.
نویسنده در متن اصلی کتاب به صورت کوتاه و فشرده به شرح زندگی ۱۲۶ تن از عرفا و صوفیان غزنی پرداخته و دربارۀ هر یک اطلاعاتی از قبیل زمان تولّد، وفات، مسافرت‌ها و آثار به دست داده است. برخی از این عرفا عبارت‌اند از عثمان هجویری، ابوریحان بیرونی، خواجه روشنایی، مولانا شهاب‌الدین غزنوی، شاه قسور گردیزی، شیخ سالار طبری، خلیفه عالم نقش‌بندی، ملنگ ایوب، شیخ نظام‌الدین (مشهور به آغا میرزا)، خواجه مسافر، خواجه ملکیار غزنوی، امام محمد غزنوی، شاه‌میر پالیزبان، شیخ محمد عطارد (مشهور به شیخ عطار)، امام سراج‌الدین سجاوندی، حاجی سلطان‌علی، خلیفه صاحب قلعتی.
کتاب با یک «حسن ختام» کوتاه چندجمله‌ای پایان می‌پذیرد.
محمداکبر سنا غزنوی متولد ۱۳۱۹ ش در گذر گلالی در بخش قدیمی شهر غزنی است. او لیسانس ادبیات فارسی از دانشگاه کابل دارد و در تأسیس انجمن فرهنگی حکیم سنایی غزنوی نقش داشته است. او چندین اثر چاپ‌شده دارد.
منبع: سنا غزنوی، محمداکبر. (۱۳۸۹). اشعۀ زرین، تذکرۀ عرفای غزنین. کابل: میوند.
