افغانستان، جنگ، سیاست و جامعه
کتاب، دربارۀ حاکمیت گروه‌های چپ
مؤلف: سید اسحاق شجاعی
جلد اول، ویراست دوم
کتاب افغانستان، جنگ، سیاست و جامعه اثری است از آنتونیو جیوستوزی (Antonio Giustozzi)، نویسنده و پژوهشگر ایتالیایی با ترجمۀ اسدالله شفایی. این کتاب را انتشارات عرفان در سال ۱۳۸۶ ش در تهران منتشر کرده است در ۴۰۳ صفحه و با شمارگان ۳۰۰۰ نسخه.
افغانستان از کودتای ماه ثور ۱۳۵۷ ش / اپریل ۱۹۷۸ م تا سقوط حکومت نجیب‌الله در ۱۳۷۱ ش / ۱۹۹۲ م تحت حاکمیت گروه‌های چپ قرار داشت. نویسنده در این کتاب به جنبه‌های مختلف دوران حاکمیت نیروهای چپ در افغانستان در این فاصلۀ زمانی می‌پردازد. آنتونیو جیوستوزی، در این اثر بیش از آن‌که به جنبه‌های بین‌المللی این تحول جدید، چون ورود نیروهای شوروی به افغانستان، واکنش ایالات متحدۀ امریکا و دیگر کشورهای غربی و کشورهای اسلامی و همسایگان افغانستان بپردازد، به ابعاد داخلی تحولات افغانستان توجه کرده است. او به عنوان مثال بر منابع قوت و ضعف حکومت جدید و اقدامات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی آن حکومت متمرکز شده و تأثیر اقدامات آن را بررسی کرده است: اصلاحات ارضی تا چه اندازه بستری برای تحولات اجتماعی شده است؛ نظام ارباب رعیتی چه تغییراتی در پی داشته است؛ در زندگی زنان چه تحولی صورت گرفته است؛ جوانان به این تغییرات چه واکنشی نشان داده‌اند؛ و زمینه‌های پیدایش مخالفت‌ها کدام اقدامات بوده است.
در این اثر از طیف وسیعی از اسناد و مدارک استفاده شده است، به ویژه شواهدی که بعد از سقوط اتحاد جماهیر شوروی در دسترس محققان قرار گرفته است. نویسنده با شماری از دست اندرکاران تحولات این دوره، از جمله مقامات ارشد دوران حاکمیت چپ در افغانستان مانند سلطان‌علی کشتمند، صدر اعظمِ دو دوره (از جوزای ۱۳۶۰ تا ثور ۱۳۶۷ ش و از دلو ۱۳۶۷ تا ثور ۱۳۷۰ ش) مصاحبه‌های مفصل انجام داده و دیدگاه آن‌ها را در کتاب خود بازتاب داده است.
این کتاب با تکیه بر آمار و ارقام و مدارک سخن می‌گوید و سعی می‌کند به شواهد هر دو طرف منازعه توجه کند و هر کدام را ارزیابی کند. به گفتۀ مترجم کتاب، نویسنده در این اثر برآن بوده است که واقعیت‌ها را بی‌طرفانه از میان تبلیغات دو طرف مخاصمه بیرون بکشد و تصویر روشنی از رویدادها را ارائه کند (یادداشت مترجم).
کتاب دارای چهار بخش و بیست فصل است. نویسنده در آن‌ها فراز و فرودهای حکومت جدید و سیاست‌های مختلف آن را بررسی و تحلیل کرده است. از نظر او مهم‌ترین ویژگی این سیاست‌ها عبارت است از جنگ با مخالفان، تکیه به قدرت اتحاد جماهیر شوروی، تلاش برای آشتی‌جویی و ملیشه‌سازی. سرانجام این ملیشه‌ها بر اساس ارزیابی نویسنده خود یکی از عوامل مهم سقوط دولت جدید و پیروزی گروه‌های مخالف شده است.
نویسندۀ کتاب آنتونیو جیوستوزی دکترای خود را در رشتۀ روابط بین‌الملل از مدرسۀ اقتصاد لندن گرفته است. از او تحقیقات دیگری نیز دربارۀ سیاست و تاریخ افغانستان منتشر شده است. مترجم کتاب اسدالله شفایی، پژوهشگر و فعال فرهنگی و رسانه‌ای افغانستان است.
منبع: جیوستوزی، آنتونیو. (۱۳۸۶ ش / ۲۰۰۷ م). افغانستان، جنگ، سیاست و جامعه. ترجمۀ اسدالله شفایی. تهران: عرفان.
