افغانستان؛ سقف جهان
کتاب، دربارۀ افغانستان دهۀ پنجاه
مؤلف: محسن شریفی
جلد اول، ویراست دوم
کتاب افغانستان؛ سقف جهان را سرور دانش از عربی به فارسی ترجمه کرده است. این کتاب تألیف فهمی هویدی، خبرنگار مصریالاصل مجلۀ العربی کویت است و کتاب را انتشارات مالک اشتر در سال ۱۳۶۴ ش در قم منتشر کرده است، در ۲۵۶ صفحۀ رقعی و با شمارگان ۵۰۰۰ نسخه.
کتاب مجموعۀ گزارشها و تحلیلهای فهمی هویدی دربارۀ کودتای ۷ ثور ۱۳۵۷ ش است. او از همان روزهای اول کودتا به افغانستان آمده بود. این گزارشها ابتدا در دو شمارۀ مجلۀ العربی کویت چاپ شد و سپس بنا بر تصمیم خود مؤلف به صورت کتاب درآمد.
مؤلف دربارۀ انگیزهاش از تألیف کتاب مینویسد: «گذشته از این که ما با آنان (افغانستانیها) در اسلام شریکیم و همه مسلمان هستیم، ما میتوانیم از حوادث افغانستان درس بگیریم و تجربه بیاموزیم» (هویدی، ۱۳۶۴: ۳۴).
مترجم کتاب هم انگیزهاش از ترجمه را دو چیز میداند: «یکی معلومات مفیدی که کتاب دربارۀ اوضاع سیاسی و انسانی افغانستان ارائه میدهد و دیگری آشنا ساختن فارسیزبانان و مخصوصاً هموطنان با نظرات، دیدگاهها و برداشتهایی که یک عرب تحصیلکرده از افغانستان دارد» (همان: ۲۸).
کتاب در دو بخش به همراه دو ضمیمه تنظیم شده است. بخش اول با عنوان «سیری در زمان»، حادثه (کودتا) را در چارچوب زمانی محدودی تشریح و دربارۀ آن بحث میکند. مؤلف مشاهدات خود را از وقایع و اتفاقات کابلِ آن زمان مینویسد. او در مصاحبهای با نورمحمد ترهکی، از نزدیک پرسشهای گوناگونی از او میپرسد. سپس با یاد کردن از این کودتا با عنوان «زلزلهای در قلب آسیا» عواقب و تأثیر آن را بر مردم افغانستان و همچنین کشورهای ایران، پاکستان، روسیه و امریکا شرح میدهد.
بخش دوم با عنوان «سیری در مکان» افغانستان را به عنوان کشوری که این حادثه در آن اتفاق افتاده است، معرفی میکند. در ابتدا به دلیل وجود کوههای بسیار و مرتفع، از افغانستان به عنوان «سقف جهان» یاد میکند و به دلیل موقعیت استراتژیک افغانستان، آن را کلید آسیای مرکزی و پل ارتباطی کشورهای شوروی، چین، ایران و شبهقارۀ هند میداند. سپس با بیان اینکه افغانستان موزۀ زندۀ تاریخ است، مشاهدات خود را از سفرهایی که به کابل، قندهار، غزنی، هرات، بامیان، مزارشریف، نورستان، پلخمری و بلخ کرده است، تبیین میکند.
بعد از این دو بخش، دو ضمیمه هم آمده است. در ضمیمۀ اول با عنوان «گذرگاه خیبر، تاریخ زنده»، تاریخچه، موقعیت و اوضاع شهر پیشاور پاکستان (که در گذشته با عنوان خیبر شناخته میشد) و همچنین آداب و رسوم مردم آن، شرح داده میشود. در ضمیمۀ دوم با عنوان «دنیای مسلمانان شوروی» نویسنده مشاهدات خود از اوضاع و احوال مسلمانان آن زمان شوروی را توضیح میدهد. مترجم در ابتدای ضمیمۀ دوم، با عنوان «اسلام، مارکسیسم و شوروی» مقدمهای مینویسد مبنی بر اینکه چرا شوروی از اسلام و مسلمانان میترسد؛ تاکتیکهای شوروی در مبارزه با اسلام چیست؛ و مسلمانان چگونه مقاومت میکنند. (همان: ۲۰۱).
سرور دانش، استاد دانشگاه و معاون دوم ریاست جمهوری در دولت محمداشرف غنی است. او متولد سال 1340 خورشیدی در ولسوالی اشترلی ولایت دایکندی است. از او تا کنون بیش از 30 عنوان کتاب اعم از تألیف و ترجمه به چاپ رسیده است.
منبع: هویدی، فهمی. (۱۳۶۴). افغانستان سقف جهان. ترجمۀ سرور دانش. قم: مالک اشتر.
