افغانستان معاصر و چالش سامان سیاسی
کتاب، دربارۀ مسائل سیاسی
مؤلف: محسن شریفی
جلد اول، ویراست دوم
این اثر، نوشتۀ محمدوحید بینش است. آن را مرکز مطالعات و تحقیقات راهبردی افغانستان، در سال ۱۳۸۸ ش در کابل منتشر کرده است، در ۲۶۹ صفحۀ وزیری. مؤلف در مقدمۀ کتاب می‌نویسد که هرچند افغانستان دارای موقعیت ژئوپلتیک و استراتژیک در منطقه است، ولی امروزه گرفتار بحران است و به تبع آن ثبات و آرامش منطقه و جهان را نیز به هم زده است. از این‌رو، شناسایی علل این بی‌ثباتی سیاسی و بحران، می‌تواند راهگشای تأمین امنیت و ثبات در افغانستان، منطقه و جهان باشد (مقدمه: ۱۲).
کتاب در شش بخش تنظیم شده است. مؤلف در بخش اول، طی دو فصل ابتدا به تبیین مباحث نظری تحقیق در باب علل نابسامانی سیاسی در شرق، از دیدگاه متفکران غربی می‌پردازد. سپس ساخت اجتماعی، فکری و سیاسی ساختار نظام قبیله‌ای را تشریح می‌کند. در بخش دوم طی دو فصل «نظام‌های سیاسی سنتی در افغانستان» مثل غزنویان و نقش قبایل در دولت‌های احمدشاه ابدالی، تیمورشاه و جانشینان آن را بررسی می‌کند. در بخش سوم در چهار فصل، ابتدا توضیحاتی دربارۀ تاریخچه و فعالان اندیشۀ مشروطه‌خواهی مثل سید جمال‌الدین و محمود طرزی ارائه می‌دهد. سپس اهداف و برنامه‌ها، اصلاحات و سیاست خارجی دورۀ امان‌الله خان را بررسی می‌کند. بعد از آن نحوۀ به قدرت رسیدن حبیب‌الله خان و عملکرد دولت او را توضیح می‌دهد. بخش چهارم چگونگی «بازگشت به سلطنت موروثی» را در دوره‌های محمدنادر شاه، محمدهاشم خان، شاه‌محمود خان و محمدظاهر شاه توضیح می‌دهد. در بخش پنجم، «تاریخچۀ تفکر جمهوری» در افغانستان، رابطۀ آن با دموکراسی، چگونگی کودتای محمدداوود و تشکیل نظام جمهوری، کودتای حزب دموکراتیک خلق و مرام و عملکرد این دولت را به تفصیل تشریح می‌کند. در بخش ششم، طی دو فصل به تبیین و بررسی رابطۀ دین و سیاست، بازسازی نظام سیاسی اسلام، بنیادگرایی، ظهور طالبان، نظام سیاسی و اقتصادی طالبان و تعامل آن‌ها با جامعۀ جهانی و القاعده می‌پردازد.
مؤلف در پایان علل نابسامانی سیاسی در افغانستان را چنین برمی‌شمارد: ۱. ناسازگاری بین ساختار قبیله‌ای تحول‌نیافته با ساختار فکری کژتاب و واژگونه؛ ۲. دوگانه‌انگاری از مفهوم سنت و تجدد.
محمدوحید بینش مدرک دکتری خود را از دانشگاه تهران در رشتۀ علوم سیاسی گرفته است. او علاوه بر کتاب مذکور، دو کتاب دیگر تألیف کرده است. همچنین از او مقالات متعددی در نشریات مختلف منتشر شده است.
منبع: بینش، محمدوحید. (۱۳۸۸). افغانستان معاصر و چالش سامان سیاسی. کابل: مرکز مطالعات و تحقیقات راهبردی افغانستان.
