افغانستان و حق بر توسعه
کتاب، در زمینۀ حقوق بشر
مؤلف: محسن شریفی
جلد اول، ویراست دوم
این کتاب تألیف محمدصادق دهقان است و پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد او در رشتۀ حقوق دانشگاه مفید قم بوده است. کتاب را مرکز فرهنگی و اجتماعی سراج در کابل، در سال ۱۳۸۶ ش منتشر کرده است، در ۳۲۷ صفحۀ رقعی با شمارگان ۱۵۰۰ نسخه.
سید باقر میرعباسی (تنکابنی)، استاد دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در مقدمۀ خود بر این کتاب می‌گوید: «حق بر توسعه یکی از اصول مبنایی دنیای امروز است و مادرِ تمامی حقوق بشر است. کتاب حاضر ابعاد و زوایای مختلف این حق را در افغانستان بررسی کرده است» (مقدمۀ کتاب: ۱۹).
ناشر کتاب نیز دربارۀ آن می‌نویسد: «اثر حاضر به عنوان یک پژوهش نو، ارتباط مستقیم با افغانستان دارد و ناظر به یکی از چالش‌ها و نیازهای جدی کشور می‌باشد و می‌تواند برای مدیران و دست‌اندرکاران توسعه در ساحت داخلی و بین‌المللی و همکاران خارجی توسعه، قابل استفاده باشد» (سخن ناشر، ۱۴).
کتاب در پاسخ به این پرسش که «راهکارهای افغانستان نوین برای دست‌یابی به توسعۀ پایدار چیست؟» در دو بخش «حقوق بشر و حق بر توسعه» و «حق بر توسعه در افغانستان» تنظیم شده است. بخش اول، مفهوم و گونه‌های توسعه، پیشینۀ حق بر توسعه، تعریف حق بر توسعه، منابع حق بر توسعه و جایگاه حق بر توسعه در حقوق بشر را تبیین می‌کند و در آن، نسل‌های حقوق بشر را دسته‌بندی می‌کند و تفاوت‌هایشان را برمی‌شمارد. سپس بازتاب نسل سوم حقوق بشر در اسناد بین‌المللی را توضیح می‌دهد. در بخش دوم، با ارائۀ شناختی کلی از افغانستان، نمایی از توسعه در افغانستانِ قبل و بعد از جنگ را نشان می‌دهد. سپس راهکارهای توسعه در افغانستان، جایگاه کمک‌های خارجی و سازمان ملل متحد در فرآیند توسعۀ کشور و همچنین آسیب‌های توسعه در افغانستان را بیان می‌کند. در آخر هم شاخص‌هایی را به عنوان چهارچوب توسعه در افغانستان تشریح می‌کند، مثل فراهم‌آوردن امنیت، تشویق سرمایه‌گذاری داخلی، ادامه‌یافتن کمک برای توسعه یا کمک خارجی برای بازسازی زیرساخت‌ها، تأمین اجتماعی با توجه ویژه به گروه‌های آسیب‌پذیر، تداوم اصلاحات اداری، آسیب‌شناسی انسانی و سازمانی استراتژی انکشاف ملی.
این کتاب در جشنوارۀ سالانۀ گزینش کتاب برتر «علامه محمود طرزی» مرکز مطالعات استراتژیک وزارت امور خارجۀ جمهوری اسلامی افغانستان، در ۲۲ حوت ۱۳۸۷ ش کتاب برتر سال شناخته شد و مقام اول را کسب کرد (موسوی گیزابی، ۱۳۹۰).
محمدصادق دهقان متولد ۱۳۵۷ ش در محلۀ چِنداوُل کابل است. او لیسانس خود را از دانشگاه تهران (۱۳۷۹ ش)، ماستری (۱۳۸۵ ش) و دکتری (۱۳۹۴ ش) خود را از دانشگاه مفیدِ قم در رشتۀ حقوق گرفته است. دهقان از ۱۳۹۶ ش به عنوان «رئیس پژوهشگاه ابن سینا» فعالیت می‌کند (دانشگاه ابن‌سینا، ۱۳۹۹).
منابع: دانشگاه ابن‌سینا. (۱۳۹۹). avicenna.edu.af. بازیابی ۶ حمل ۱۳۹۹؛ دهقان، محمدصادق. (۱۳۸۶). افغانستان و حق بر توسعه. کابل: مرکز فرهنگی و اجتماعی سراج؛ موسوی گیزابی، سید علی. (۱۳۹۰). «کتاب برتر سال افغانستان». وبلاگ حقوق افغانستان. بازیابی ۵ اسد ۱۳۹۶.sarahoqoq.blogfa.com.
