افغانستان کنونی در شاهنامۀ فردوسی
کتاب، شاهنامه‌پژوهی
مؤلف: زهرا حسین‌زاده
جلد اول، ویراست دوم
این اثر حاصل پژوهش سید محمدعلی جاوید است. آن را انتشارات رنگین‌کمان در سال ۱۳۹۴ ش منتشر کرده است، در 1016 صفحۀ وزیری و با شمارگان ۱۰۰۰ نسخه. کتاب با پیشگفتار مؤلف و چند شعر از وی مرتبط با موضوع کتاب آغاز می‌شود و در دو بخش ادامه می‌یابد. نویسنده در بخش اول به بیان داستان‌هایی از شاهنامه می‌پردازد که در شهرهای واقع در افغانستان امروزی اتفاق افتاده است؛ مانند کابل، زابلستان، نیمروز، سمنگان، بلخ، غزنین، هیرمند، بست و غور. این بخش از داستان سام آغاز و به داستان بهمن ختم می‌شود.
در بخش دوم سرزمین‌هایی بررسی می‌شوند که در شاهنامه از آن‌‌ها یاد شده است. سیستان، کابل، بامیان، بلخ، پنجشیر، غرجستان، سمنگان، اندراب، بدخشان، قندوز، بغلان، غزنین، طالقان، تخارستان، هرات، غور، قندهار، بست، فاریاب، جوزجانات، شبرغان و بادغیس مناطقی‌اند که در این قسمت معرفی می‌شوند.
نام‌های تاریخی افغانستان و ایران، موقعیت سیستان کهن، دلایل نام‌گذاری، حدود و مرزهای آن، مناطق و نام‌های سیستان پس از اسلام، زابل و زابلستان و شهرهای آن در قدیم از جمله مواردی است که در این بخش آمده است. ساکنان، شاهان و شیران، پیداوار و معادن بامیان موضوعاتی است که دربارۀ بامیان بیان می‌شود. نویسنده توضیحاتی نیز دربارۀ پیداوار، دانش و فرهنگ در غرجستان آورده است.
سیدمحمدعلی جاوید، پژوهشگر و فعال سیاسی از ولسوالی شولگره در ولایت بلخ است. چند اثر ادبی و پژوهشی دیگر نیز از وی به چاپ رسیده است.
منبع: جاوید، سیدمحمدعلی. (1394). افغانستان کنونی در شاهنامه فردوسی. کابل: رنگین‌کمان.
