امکه /Emka/
قریه‌ای در ولسوالی سرخ و پارسا ولایت پروان
مؤلف: محمدجواد علوی
جلد اول، ویراست دوم
قریۀ امکه در ولسوالی سرخ و پارسا ولایت پروان واقع شده و از شمال به کوه عام، از جنوب به رودخانۀ درۀ ترکمن، از شرق به تنگۀ اژدها و از غرب به دیکتور بلخاوی محدود است و رودخانه درۀ ترکمن از آن می‌گذرد. مردم محل بر این باورند که تنگۀ اژدها که در شرق قریه قرار دارد گذرگاه علی بن ابی‌طالب، امام اول شیعیان است. راه‌های مواصلاتی این قریه به قریه‌های اطراف و ولسوالی خامه است. فاصلۀ قریه تا لولنج، مرکز ولسوالی ۱۵ کیلومتر و فاصله ولسوالی تا شهر چاریکار، مرکز ولایت پروان ۸۷ کیلومتر است (قاری پذیر، ۱۳۹۶؛ نیکزاد، ۱۳۹۶).
جمعیت امکه از سوی شورای قریه ۵۰۰ خانوار برآورد شده است که از سادات و طایفۀ دولت‌خانی، شیعۀ اسماعیلی و دوازده‌امامی هستند.
آب و هوای امکه سرد و کوهستانی است و معیشت ساکنان قریه از طریق زراعت، باغ‌داری، مال‌داری و دکان‌داری تأمین می‌شود (همان).
گلیم‌بافی، قالی‌بافی، خورجین‌بافی، دسترخوان‌بافی، جوراب‌بافی، دستکش‌بافی، جاکت‌بافی، نمد و خامک‌دوزی ازجمله صنایع دستی زنان قریه است (همان). میوۀ خشک و تازه، گوشت و پوست حیوانات، احشام زنده، تخم مرغ، محصولات لبنی و زراعتی قریه به بازار عرضه می‌شود.
غذاهای محلی امکه عبارت‌اند از: اُگْرَه، تلخان، کاچی، شولۀ غوربندی، اوماج، کشکَوْ، حلوای (برنجی، گندمی، سمنکی) (همان).
گل لاله، گل مرسل، گل خیری، گل خار، چُوْکْرِیْ، سریش، کُوْدَهْ، خار، جَوْدَر، بِیْدَهْ، تریاک کوهی، گاوه‌بند، شریق‌بِیْدَهْ، بُزْباش، شیرین‌بویه، شلگ‌بوته و ترکی‌بوته پوشش گیاهی و درختان چنار، بید، چاکَهْ، سیاه‌خار و گزهای خودرو کنار رودخانه و درخت‌های میوه، پوشش جنگلی قریۀ امکه را تشکیل می‌دهند (همان). جانوران قریه عبارت‌اند از شغال، گرگ، روباه، خرگوش، آهو و پِشک کوهی، عقاب، باز، شاهین، کَوْک، بودنه، کبوتر کوهی، اولوار، کرکس و باشه (همان).
آب آشامیدنی ساکنان قریۀ امکه از چشمه، جوی و رودخانه درۀ ترکمن و انرژی برق و روشنایی خانه‌ها از توربین کوچک آبی تأمین می‌شود که برنامۀ انکشافی وزارت احیاء و انکشاف دهات راه‌اندازی کرده است (وزارت احیاء و انکشاف دهات، ۱۳۹۶).
نزدیک‌ترین مرکز صحی به قریۀ امکه، کلینیک جامع لولنج است که راه آن یک ساعت با موتر است. اطفال قریه به لیسۀ عالی امکه می‌روند. قریه یک باب کودکستان، یک باب بیت‌العلم (مرکزآموزش تعلیمات دینی برای اطفال، نوجوانان و جوانان) و یک مرکز آموزشی آقاخان (AKS) دارد.
از چهره‌ها و متنفذین قریۀ امکه می‌توان آقا سید علی، حاجی ابراهیم، عبدالغفور و فیض‌محمد را نام برد (قاری پذیر، ۱۳۹۶؛ نیکزاد، ۱۳۹۶).
منابع: قاری پذیر. (۱۳۹۶). مصاحبۀ حضوری محمدجواد علوی با قاری پذیر. کابل. ۲۳ عقرب ۱۳۹۶؛ نیکزاد، جمشید. (۱۳۹۶). مصاحبۀ حضوری محمدجواد علوی با جمشید نیکزاد. کابل. ۲۳ عقرب ۱۳۹۶؛ وزارت احیاء و انکشاف دهات. (۱۳۹۶). «لیست پروژه‌های در حال اجرا و تکمیل شده از بابت سال ۱۳۸۰ تا ۲۵ حمل ۱۳۹۶، جدول ولایت پروان». کابل.
