امیری، امیرمحمد (۱۳۳۸ ش)
عالم دینی و فعال سیاسی
مؤلف: عبدالعلی عادلی
جلد اول، ویراست دوم
امیرمحمد امیری، فرزند دادمحمد از تیرۀ مکنک در سال ۱۳۳۸ ش / ۱۹۵۹ م در قریۀ سیدولی از توابع ولسوالی قره‌باغ ولایت غزنی به دنیا آمد (اعتمادی، ۱۳۹۸). برخی از منابع نام او را نورمحمد نوشته‌اند (پیام مستضعفین، ۱۳۶۵: ۱۰۳).
او اصالتاً از منطقۀ مکنک مالستان است و پدرش به دلیل وضعیت اقتصادی به قره‌باغ مهاجرت کرده بود. امیری در هفت سالگی وارد مکتب‌خانه شد. درس‌های مقدماتی علوم دینی را در زادگاه خود آموخت. او در سال ۱۳۵۴ ش به ایران رفت و حدود دو سال در مدرسۀ عباس‌قلی خان مشهد درس خواند. سپس به قم رفت در مدرسۀ علوم دینی قدیریه ادامۀ تحصیل داد (اعتمادی، ۱۳۹۸).
امیری در اواخر ۱۳۵۶ ش همزمان با آغاز مخالفت‌ها با دولت محمدرضا شاه پهلوی و آشفتگی اوضاع درس‌های حوزه در قم، به مشهد بازگشت و مدتی در مدرسه‌های علوم دینی جعفریه و سجادیه ادامۀ تحصیل داد. در این زمان ساواک (سازمان اطلاعات و امنیت کشور در ایران) اطلاع یافت که طلبه‌های افغانستان ساکن در این مدرسه، کتاب‌های ممنوعه از نظر دولت را مطالعه می‌کنند و تعدادی از آن‌ها با مخالفان دولت در ارتباط هستند. به همین علت نیروهای دولتی وارد مدرسه شدند و تعدادی را دستگیر کردند. امیری جزو آن‌ها بود و بعد از چند روز از طریق مرز تایباد به کشور بازگردانده شد (فصیحی، ۱۳۹۸).
امیری پس از کودتای ۷ ثور ۱۳۵۷ ش به جریان‌های مخالف با حکومت چپ در افغانستان پیوست و همزمان فعالیت خود را در سازمان نصر افغانستان در غزنی شروع کرد. او در همین راستا همراه با سایر همرزمانش پایگاه «نی‌قلعه» را پایه‌گذاری کرد و مدتی مسئولیت آن را به عهده گرفت. او همچنین در چند عملیات نظامی علیه حکومتِ وقت مشارکت فعال داشت. امیری در سال ۱۳۶۲ ش دوباره به ایران رفت و مدت دو سال مسئولیت دفتر سازمان نصر افغانستان در تهران را به عهده داشت (اعتمادی، ۱۳۹۸) و پس از بازگشت مجدد به کشور در زمستان ۱۳۶۴ ش به فعالیت‌های نظامی و سیاسی خود ادامه داد. سر انجام در سال ۱۳۶۵ ش در جوانی به دست افراد مسلح کشته شد و در زادگاهش به خاک سپرده شد.
منبع: اعتمادی، محمدعوض اعتمادی. (۱۳۹۸). مصاحبۀ عبدالعلی عادلی با محمدعوض اعتمادی. ۲۵ عقرب ۱۳۹۸؛ پیام مستضعفین. (۱۳۶۵). «زندگی‌نامۀ شهیدان». شماره‌های ۶۳ و ۶۴. دلو و حوت ۱۳۶۵: سازمان نصر افغانستان؛ فصیحی، قربان‌علی. (۱۳۹۸). مصاحبۀ اینترنتی عبدالعلی عادلی با قربان‌علی فصیحی. ۱۷ قوس ۱۳۹۸.
