ام البلاد /Ommolbelâd/
محله‌ای در شهر مزار شریف
مؤلف: محمدجواد علوی
جلد اول، ویراست دوم
محلۀ ام‌البلاد در شهر مزارشریف یادآور و نشانه‌ای از ام‌البلاد و بلخ باستانی است. این محله از شمال به سرک «شهید مزاری»، از جنوب و شرق به قریۀ علی‌چوپان و از غرب به شهرک آریانا محدود است. کلان‌ترین جماعت‌خانۀ شهرمزارشریف، مشهور به جماعت‌خانۀ اُمُ‌البِلاد در این محله است.
خانه‌های محله ترکیبی از دو معماری سنتی و جدید است؛ برخی با سبک و مصالح سنتی ساخته شده‌اند و بعضی با مصالح جدید. کوچه‌های محله خامه است، اما سرک محله به مرکز شهر قیرریزی شده و پخته است. آب و هوای محلۀ ام‌البلاد معتدل نسبتاً گرم است (مفکر، ۱۳۹۶).
جمعیت محلۀ ام‌البلاد حدود دوصد خانوار تخمین شده است. ساکنان آن از هزاره‌های بهسود، فارسی‌زبان و اسماعیلیه هستند. تعدادی از ساکنان این محله در شهر مزارشریف دکان‌داری می‌کنند و با تجارت‌های کوچک و کلان روزگار می‌گذرانند. تعدادی نیز در خدماتی چون رانندگی، تکسی‌رانی، مسافرکشی با سه‌چرخه، کارگری، کار در ادارات‌دولتی و خصوصی و معلمی مشغول‌اند و حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ نفر از ساکنان ام‌البلاد به دلیل فقر و بیکاری برای کار به کشورهای همسایه و یا کشورهای اروپایی رفته‌اند و سالانه با ارسال پول خانواده‌های‌شان را تأمین می‌کنند.
آب آشامیدنی محلۀ ام‌البلاد از چاه‌های بمبه‌ای کوچک به دست می‌آید که مؤسسات و نهادهای دولتی حفر و راه‌اندازی کرده‌اند و تأمین انرژی برق و روشنایی خانه‌های محل از سیستم برق شهری ریاست برشنا تأمین می‌شود. اطفال دختر و پسر، متعلمان و محصلان این محله به مکاتب دولتی، خصوصی، مسلکی و مؤسسات تحصیلات عالی خصوصی و دولتی و دانشگاه بلخ دسترسی دارند و اهالی محله به خدمات و مراکز صحی (کلینیک‌ها، لابراتوارها و اکسری‌ها و دواخانه‌ها) و شفاخانه‌های ساحوی و خصوصی بلخ دسترسی دارند. محلۀ ام‌البلاد یک بیت‌العلم (مرکزآموزش تعلیمات دینی برای اطفال، نوجوانان و جوانان) و یک مؤسسۀ آموزشی آقاخان(AKS) دارد. در این مؤسسه علاوه بر سوادآموزی و کلاس‌های آمادگی کانکور، زبان انگلیسی و کامپیوتر تدریس می‌شود. این محله یک کودکستان دارد (همان).
در ام‌البلاد شیوه‌های درمان سنتی نظیر داغ‌گذاری و شکسته‌بندی رایج است و استفاده از گیاهان دارویی مانند زنجبیل، بزباش، بولو، کاکوتی، بدره و موملایی مرسوم است. غذاهای محلی این محله عبارت‌اند از قابلی‌پلو، پلوماشتو، شولۀ غوربندی، آشک، منتو، اوماج، حلوای (برنجی و گندمی) (همان).
چهره‌های معروف محلۀ ام‌البلاد عبارت‌اند از: عبدالعالم و محمدعظیم (عالمان دینی) و جنرال میرزا و عزیزبای (متنفذان محلی) (همان).
منابع: مفکر، نعمت‌الله. (۱۳۹۶). مصاحبۀ حضوری محمدجواد علوی با نعمت‌الله مفکر. کابل. ۱۱ قوس ۱۳۹۶.
