اوباز /Aw_Bâz/
حرفه
مؤلف: صدیقه هاشمی
جلد اول، ویراست دوم
شغل اوباز یا آب‌باز بیشتر در مناطقی وجود دارد که آب‌های خروشان از آنجا عبور می‌کند یا در برخی ایام سال، رود بسیار پرآب است و حالت طغیانی دارد، مانند مناطق اطراف دریای هلمند. در این مواقع افرادی به نام اوباز، مسافران و اسباب و وسایل آن‌ها را از رود می‌گذرانند.
اَوْبازان با وسایل مختلف کارشان را انجام می‌دهند. یکی از شیوه‌های آنان بهره گرفتن از کدوهای مخصوص این کار است، به این صورت که شش تا دوازده کدوی مخصوص اَوْبازی را (که میانش باریک و هر دو سرش متورم است) با ریسمان به کمر می‌بندند. اگر کدوها شش عدد باشد، به آن «یک قُلْبَه» و اگر دوازده عدد باشد «دوازده قلبه» می‌گویند. این کدوها از فرو رفتن فرد در آب جلوگیری می‌کنند (شهرستانی، ۱۳۵۱: ۷). در مناطق گیزَوْ و شیرو شاخه‌های نازک درخت را با طناب لوخ بر چهارچوب محکم می‌بستند و در زیر آن چند «قلبه کدو» تعبیه می‌کردند و با آن بار و خانواده‌ها را از رودخانه عبور می‌دادند و این وسیله را «سال» می‌گفتند (بیانی، ۱۳۹۸).
شیوۀ دیگری که اَوْبازان استفاده می‌کردند، تارکشی است. آن‌ها در دو طرف رود، چهار میخ بسیار قوی را مقابل یکدیگر به‌صورت موازی در زمین فرو می‌بردند و با طنابی بسیار محکم میخ‌ها را به هم مربوط می‌ساختند. بعد صندوقی سخت و مقاوم را به طناب می‌بستند؛ مسافر یا بارها را در صندوق می‌گذاشتند و از یک طرف رود طناب را رها کرده و از طرف دیگر با تمام نیرو می‌کشیدند تا صندوق به سمت دیگر رود برسد (شهرستانی، ۱۳۵۱: ۷). این شیوه در ولسوالی مرکز دای‌کندی به نام «زنگو» یاد می‌شده است که شامل «سیم کیبل، پایه و صندوق» بوده است. اَوْبازان زنگو را در رودخانۀ بین دهن‌زوجوک و سوختوک می‌بستند و بار و مسافر را از رودخانه عبور می‌دادند (بیانی و دانش، ۱۳۹۸).
علی‌اکبر شهرستانی در ویژه‌نامۀ شهرستان در مجلۀ جغرافیا می‌نویسد: جایی که سرعت آب دریا کاهش یافته و برای عبور اَوْبازان مساعد باشد، در اصطلاح محلی «الوم» گفته می‌شود. اَوْبازان با جریان آب همراه شده و به صورت مایل دریا را قطع می‌کنند (شهرستانی، ۱۳۵۱: ۷).
منبع: بیانی، عزیزالله. (۱۳۹۸). مصاحبۀ حضوری پروین ولی‌زاده با عزیزالله بیانی. ۲۹ جوزا ۱۳۹۸؛ دانش، علی. (۱۳۹۸). مصاحبۀ اینترنتی پروین ولی‌زاده با علی دانش. ۲۸ سنبله ۱۳۹۸؛ شهرستانی، علی‌اکبر. (۱۳۵۱). «شهرستان». در مجلۀ جغرافیا. سال یازدهم. شمارۀ ۱. ص ۷.
