اکولوژی مناطق مرکزی
کتاب، اقتصاد و محیط طبیعی هزاره‌جات
مؤلف: صدیقه هاشمی
جلد اول، ویراست دوم
این کتاب نتیجۀ پژوهشی است که به وسیلۀ سیدامیرشاه حسن‌یار و سیدنورآقا هاشمی در سال ۱۳۵۱ ش انجام شده و آن را پوهنتون کابل در ۷۰ صفحه منتشر کرده است. کتاب به تشریح ویژگی‌ها و مسائل اجتماعی و اقتصادی و طبیعی مناطق مرکزی کشور پرداخته است.
کتاب فاقد فصل‌بندی یا بخش‌بندی‌های معمول است و مطالب آن به شکل پیوسته آمده است. پس از فهرست مندرجات، «تمهید» کتاب آمده و مؤلفان در این قسمت هدف و اهمیت پژوهش را بیان کرده و از همکاران خود تقدیر کرده‌اند. در بخشی از آن آمده است: «مواد این رساله، نتیجۀ تحقیقات علمی مؤلفین است که در رخصتی تابستانی ۱۳۵۱ ش از این مناطق جمع‌آوری گردیده است». پس از آن، در مقدمه، تعاریفی از واژۀ «اکولوژی» و تاریخچۀ آن ارائه شده است. سپس توضیحاتی دربارۀ ویژگی‌های «حوزۀ مرکزی» یا هزاره‌جات به عنوان یک واحد اکولوژیکی داده شده و این منطقه به ۶ قسمت شامل بامیان، پروان، وردک، غزنی، ارزگان و غور تقسیم شده است.
در قسمت «متود ریسرچ» یا روش پژوهش، نگارندگان یادآور می‌شوند که معلومات خود را از دو طریق جمع آوری کرده‌اند: ۱. مصاحبۀ اتفاقی (تصادفی) با طبقات مختلف مردم از قبیل ملّاها، اربابان، دهقانان در ۳۰ قریۀ مختلف (نام قریه‌ها و تعداد ساکنان آن ذکر شده است)؛ ۲. مشاهدۀ مستقیم از محیط زیست منطقه اعم از درختان و نباتات.
پژوهشگران پس از یک ماه مطالعه در مناطق مرکزی، مشکلات محیطی این حوزه را به دو دسته تقسیم کرده‌اند: ۱. مسائل اقتصادی و اجتماعی؛ ۲. نابودشدن ثروت‌های طبیعی. نویسندگان ابتدا به توصیف وضعیت فعلی منطقه و دشواری‌های آن در مواردی مانند وضعیت صحی، آموزش، اقتصاد، زراعت و محیط طبیعی و بیولوژیکی (نباتات و گیاهان) می‌پردازند و سپس پیشنهادهایی برای بهبود و حل معضلات هر یک مطرح می‌کنند.
کتاب یک پیوست دارد که در آن، نام علمی نباتات وحشی مناطق مرکزی که در سال ۱۳۵۱ش جمع‌آوری شده‌اند، به همراه محل مشاهدۀ آن‌ها ذکر شده است.
سید امیرشاه حسن‌یار (۱۳۲۱ تا ۱۳۹۲ ش) در ولسوالی پَنْجَوْ به دنیا آمده است. او رئیس دانشگاه کابل در سال‌های ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۵ ش و وزیر تحصیلات عالیه در دولت انتقالی کرزی بود.
منبع: حسن‌یار، سید امیرشاه و هاشمی، سیدنورآقا. (۱۳۵۱). اکولوژی مناطق مرکزی. کابل: پوهنتون کابل.
