آذرکه /Âzarka/
قریه‌ای در ولسوالی میرامور ولایت دای‌کندی
محمد اکبری (علامه) و عصمت الطاف
جلد اول، ویراست دوم
قریۀ آذرکه یکی از قریه‌های شِیو قول میرغلام است و میرغلام متشکل از چهار قسمت است؛ سرقُل، میانه، تاکو و شِیوقل. قریۀ میرغلام در قسمت گیروی ولسوالی میرامور موقعیت دارد. به گفتۀ بزرگان این منطقه، میرغلام، میر «نادک» (ندک)، بَرگَر و تعداد دیگر، فرزندان «میرامور» یا «میره‌مور» بوده‌اند. از آن زمانی که میرغلام در این منطقه ساکن شده است، این ناحیه به «میرغلام» مسمی شده است.
آذرکه از غرب به بند / کوتل مونته، از شرق به بند / کوتل قَش‌یَو (قاش‌آب) و کوتل ورکلنچه، از شمال به دریای هلمند و از جنوب به قریۀ زَسپَه محدود است و شامل قریه‌های کوچک‌تری به نام‌های تاخُمَک، پایِ‌کوتل (دانِ‌گولی)، دونَله‌گَک، اُوقَلَخْ، قُوشَنَک، سبزچَه، بَریکی، سرخ‌بیدَک، دره (پنبه‌زار)، نَوخَریده، دای‌پَندَلی، پُشْتَۀ آسیاب و دَی‌لاله (یعنی دی لالَی؛ یعنی دی برادر) است (حسنی، ۱۳۹۸؛ راسخ، ۱۳۹۸؛ سروش، ۱۳۹۸). بر اساس شورای انکشافی، قریه‌های پَسنه‌دره، سیدآباد و زسپه نیز شامل شورای انکشافی آذرکه می‌شوند (صایمی، ۱۳۹۸؛ سروش، ۱۳۹۸).
نام این قریه برگرفته از نام اقوام باستانی خلج، قرلق و کوشان است. احتمال قوی دارد که آذرک در اصل آذرکوه باشد؛ زیرا آذر به معنای آتش است و در مناطق مرکزی جاهای زیادی به این نام وجود دارد (بیانی، ۱۳۹۸).
این قریه با مرکز ولسوالی تقریباً ۵۰ کیلومتر و با مرکز ولایت ۱۴۰ کیلومتر فاصله دارد. قریۀ آذرکه و چند قریۀ کوچک همجوار آن یک شورای انکشافی دارد که دارای ۱۹۵ خانوار است (صایمی، ۱۳۹۸ و سروش، ۱۳۹۸). طایفه‌های لاغَر، نِیکَه و غلامداد باشندۀ آذرکه هستند. از آن‌جایی که قریه‌های کوچک پسنه‌دره، سیدآباد و زسپه با آذرکه در یک شورای انکشافی‌اند، طایفه‌های محمددوست و سادات نیز در محدودۀ این شورای انکشافی زندگی می‌کنند. تقریباً پنجاه تا شصت درصد باشندگان این شورا را طایفۀ لاغر و چهل تا پنجاه درصد باقی‌مانده را طایفه‌های سادات، نیکه، محمددوست و غلامداد تشکیل می‌دهند (حسنی، ۱۳۹۸؛ راسخ، ۱۳۹۸؛ سروش، ۱۳۹۸).
شغل بیشتر مردم این قریه زراعت است و در این اواخر تعدادی از آن‌ها به دکان‌داری نیز روی آورده‌اند. آب کافی برای زراعت وجود دارد. گندم، جو، جواری، شلغم، زردک، کچالو، شبدر و رشقه در این قریه کاشته می‌شوند. بادام، توت، زردآلو، شفتالو، آلو، سیب، چارمغز و انگور از درختان میوه آن است. بید و خربید از درختان بی‌میوه آن است. همچنین درختان کوهی مانند خِنجَک، تاخُم، زِیربَلَکْ و دونَلَه در کوه‌های این قریه وجود دارند و گیاهانی که در طبابت محلی از آن‌ها استفاده می‌شود، در کوه‌ها و جویبارهای آن می‌رویند که می‌توان از شیرین‌بویه، راف، بَدره، زیره، قَرغُول و سوخته‌کَنَک نام برد. در آذرکه زیارتگاهی به نام شاه مردان وجود دارد که بنابر عقیدۀ مردم، شاه مردان یکی از فرزندان امامان شیعه بوده است (همان).
آذرکه به شمول سیدآباد، زسپه و پَسنه‌دره، دو حسینیه و با قریه‌های همجوارش نظیر درگاه، ارگینک و دریاب یک باب مکتب ابتدائیۀ مشترک به نام «جلال‌الدین بلخی» دارد (سروش، ۱۳۹۸؛ صایمی ۱۳۹۸؛ عرفانی، ۱۳۹۸). شاگردان دوره‌های متوسطه و لیسۀ قریه‌های نامبرده در لیسۀ پسرانه «شهید دستغیب» و لیسۀ دخترانه «زینبیه» واقع در میانۀ قریۀ میرغلام می‌روند که این لیسه‌ها مربوط همۀ مردم میرغلام می‌شوند. برای تمام قریه‌های کوچک و بزرگ میرغلام فقط یک باب کلینیک وجود دارد. سرک خاکی موتررو، این قریه را به قریه‌های دیگر میرغلام و قریه‌های همجوار آن (ندک، یکه، مونته، سیداحمد و گنبد) و ولسولی‌های اجرستان و شارستان وصل می‌کند (حسنی، ۱۳۹۸؛ راسخ، ۱۳۹۸؛ سروش، ۱۳۹۸؛ صایمی، ۱۳۹۸؛ هاشمی، ۱۳۹۶).
از مشاهیر قریۀ آذرکه می‌توان به موسی اوقی کربلایی، خداداد بای، علی‌جمعه سوچه، چمن‌شاه زوار، حاجی دیدار، حسین‌بخش کربلایی و محمدحسن محمود اشاره کرد که اکنون همۀ آن‌ها وفات کرده‌اند (حسنی، ۱۳۹۸؛ سروش، ۱۳۹۸؛ صایمی، ۱۳۹۸). از افراد سرشناس فعلی آذرکه می‌توان از عباس صایمی و عباس سروش نام برد.
منابع: بیانی، عزیزالله. (۱۳۹۸). مصاحبۀ حضوری زینب نوری با عزیزالله بیانی. ۳۰ سرطان ۱۳۹۸؛ حسنی، محمدعیسی. (۱۳۹۸). مصاحبۀ تلفنی عصمت الطاف با محمدعیسی حسنی. ۱۵ عقرب ۱۳۹۸؛ راسخ، اسحاق‌علی. (۱۳۹۸). مصاحبۀ انترنتی عصمت الطاف با اسحاق‌علی راسخ. ۱۵ عقرب ۱۳۹۸؛ سروش، عباس. (۱۳۹۸). مصاحبۀ حضوری عصمت الطاف با عباس سروش. ۱۷ جدی ۱۳۹۸؛ صایمی، عباس. (۱۳۹۸). مصاحبۀ تلفنی محمدحسین سیرت با عباس صایمی. ۲۵ جدی ۱۳۹۸؛ عرفانی، محمدباقر. (۱۳۹۸). مصاحبۀ تلفنی عصمت الطاف با محمدباقر عرفانی. ۱۵ عقرب ۱۳۹۸؛ هاشمی، سید محمد. (۱۳۹۶). مصاحبۀ حضوری محمد اکبری با سید محمد هاشمی. ۳۰ عقرب ۱۳۹۶.
