ابوالقاسم رساله دار (قرن ۱۴ ق)
از جنگجویان دورۀ استقلال
مؤلف: اسماعیل بختیاری
جلد اول، ویراست دوم
ابوالقاسم رساله‌دار یا به تعبیری ابوالقاسم بیات، حدوداً در نیمۀ اول قرن ۱۴ ق / اواخر قرن ۱۹ م متولد شده است. از محل دقیق تولد او نشانی در منابع تاریخی نیست؛ اما حیات او مقارن است با دورۀ حکومت امان‌الله خان.
او در ابتدای کار به منظور سرکوب مخالفان امان‌الله و تثبیت حکومت او، به لباس نظامیان درآمد و به خدمت حکومت مرکزی گرفته شد. پس از این، نام ابوالقاسم رساله‌دار با فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی گروه‌های مدافع استقلال و وحدت ملی افغانستان گره خورد. در جنگ استقلال افغانستان علیه انگلیسی‌ها در سال ۱۳۳۷ ق / ۱۹۱۹ م ابوالقاسم رساله‌دار و تعدادی دیگر (که اسامی‌شان به فرمان امان‌الله خان در منار استقلال در ده‌مَزَنگ کابل نوشته شد) از عناصر اصلی هزاره در جبهۀ غزنی بودند که به همراه نیروهای جبهۀ قندهار، علیه اشغال و حضور نظامی انگلیسی‌ها به پا خاستند (آیتی، ۱۳۹۰: ۱۰۱؛ یزدانی، ۱۳۸۶: ۱۷).
این جنگ استقلال‌طلبی که در رأس آن امان‌الله خان قرار داشت، ادامۀ جنگ در مناطق مختلف علیه انگلیسی‌ها بود. ابوالقاسم رساله‌دار به همراه چند تن دیگر، با افراد تحت فرمان خود، داوطلبانه به اردوی امان‌الله خان پیوست و در مخالفت با حضور انگلیسی‌ها دست به اسلحه برد. منابع موجود، بیش از این چیزی دربارۀ حیات او به دست نمی‌دهند، به ویژه اینکه از پایان کار او و علت مرگش بی‌خبریم (یزدانی، بی‌تا: ۱۹؛ مصباح‌زاده، بی‌تا: ۱۰۴ و ۱۰۵). می‌توان گفت که او تا اواسط نیمۀ دوم قرن ۱۴ قمری و اواخر نیمۀ اول قرن ۲۰ میلادی زنده بوده است.
منابع: آیتی، عبدالقیوم (۱۳۹۰). تمدن و فرهنگ شیعیان افغانستان (از صفویه تا دوره معاصر). قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی؛ مصباح‌زاده، سید محمدباقر. (بی‌تا). شیعیان افغانستان؛ گروه‌ها و گرفتاری‌ها. کابل: سعید؛ یزدانی، حسین‌علی. (۱۳۸۶). فرزندان کوهساران. کابل: سعید؛ یزدانی، حسین‌علی. (بی‌تا). دفاع هزاره‌ها از استقلال و تمامیت ارضی افغانستان. بی‌جا: صحافی احمد احسانی.
