اتن /َAtan/
نوعی رقص
مؤلف: صدیقه هاشمی
جلد اول، ویراست دوم
اتن، نوعی رقص است که در میان باشندگان ولایات پکتیا، خوست، قندهار، زابل، غزنی و میدان وردک رایج است. طرز اجرای آن به این صورت است که گروهی از مردان یا زنان، لباس‌های محلّی می‌پوشند و حلقه‌ای تشکیل داده و با حرکات منظم سر و دست و بدن، این رسم را به نمایش می‌گذارند (بره‌کی، ۲۰۱۲).
برخی معتقدند که این رقص یادگار دورۀ آریایی‌ها در افغانستان است و واژۀ اَتَن هم واژه‌ای پارتی است. عدّه‌ای دیگر، آن را مربوط به دورۀ یونانی‌باختری‌ها می‌دانند (فروتن، ۲۰۰۸؛ بره‌کی، ۲۰۱۲). اسلام‌الدین فیروز، آمر دپارتمنت موسیقی در دانشگاه کابل، آغاز این رقص را به آغاز تاریخ افغانستان ارتباط می‌دهد و بر این باور است که در گذشته، اَتَن برای ابراز احساسات در زمان پیروزی در نبرد با بیگانگان بود و در زمان کشورگشایی یا دفاع افغان‌ها از وطن خویش رواج بیشتری داشت و با حرکات شمشیر و نیزه همراه بود. به باور وحید ساغر، یکی از استادان دپارتمنت موسیقی، باگذشت زمان، انجام اَتَن ملّی به مراسم عروسی و جشن‌های دیگر راه‌یافته است و گفته می‌شود از دورۀ احمدشاه درانی، شکل رسمی به خود گرفته است (همان). به‌طورکلی، اَتَن در مواقع قبل از جنگ و پس از پیروزی، در مواقع جمع‌آوری سرباز برای جنگ، عروسی و سایر محافل سنتی اجرا می‌شد (بره‌کی، ۲۰۱۲).
اَتَن در بین اقوام مختلف با اندک تفاوت در نوع لباس و حرکات اجرا می‌شود. در هزاره‌جات نیز در مراسم شادی به‌ویژه عروسی، مردانِ جمع، بعد از صرف غذا به اَتَن کردن و کشتی‌گرفتن مشغول می‌شوند (نایل، ۱۳۹۷، ج ۱: ۳۴).
در سال‌های اخیر، سبک جدید اَتَن با ترکیب موسیقی شرقی و غربی اجرا می‌شود.
منابع: بره‌کی، ویدا. (۲۰۱۲). اَتَن ملی در بین اقوام مختلف رونق یافته است. خبرگزاری پژواک. بازیابی ۱۳ سرطان ۱۳۹۶. www.pajhwok.com؛ فروتن، عبدالعزیز. (۲۰۰۸). اَتَن ملّی یا رقص عنعنوی افغان‌ها. سایت آر. اف. آی.fa.rfi.fr؛ نایل، حسین. (۱۳۹۷). مسائل هزاره. جلد اول. چاپ اول. کابل: بنیاد اندیشه.
