اربِیشا /Arbiŝâ/

قریه‌ای در ولسوالی پل‌حِصار ولایت بغلان

مؤلف: محمدحسین فیاض

جلد اول، ویراست دوم

این قریه از شرق به کوه اَرْبِیشا، از غرب به جَر اربیشا، از جنوب به قریۀ دِهَک و از شمال به قریۀ عاقِل‌خِیل محدود می‌شود. قریه در امتداد سمت چپ رود اندراب واقع شده و در آن حدود ۱۸۰ خانوار هزاره زندگی می‌کنند.‏

به گفتۀ مردم محل نام این قریه در اصل ابریشا بوده که از ابریشم گرفته شده‌است. یکی از راه‌های جادۀ بزرگ ابریشم که به کابل و از آنجا به هند وصل می‌شده است، از اندراب می‌گذشته و اربیشا، یکی از توقفگاه‌های کاروان‌های تجارتی بوده‌است. جَر اربیشا چون راه بزرگی را قطع کرده است، از جملۀ جرهای معروف در اندراب است.
مردم این قریه از لحاظ تباری از جمله هزاره‌های دَهْلَهْ و از نظر مذهبی، حنفی هستند. شغل آنان مال‌داری و باغ‌داری است. آنان از کلینیک صحی و مکتب و لیسۀ قریۀ نوبهار استفاده می‌کنند. از چهره‌های مشهور این قریه، فیض‌محمد، حضرت‌بیگ و پیربای را می‌توان نام برد.
در نزدیکی اربیشا مکتب لیسۀ دوم نوبهار قرار دارد که در قسمت علیای نوبهار موقعیت دارد و اطفال قریۀ اربیشا به آنجا می‌روند. در اربیشا یک مسجد کوچک وجود دارد که کودکان تعلیمات دینی را در آن مکتب فرا می‌گیرند. به گفتۀ مردم محل در قریۀ اربیشا بعضی از ساحات باستانی و تاریخی وجود دارد که به دوره‌های راه ابریشم، دورۀ سامانیان و دیگر دوره‌های بعدی تاریخی برمی‌گردد. تا هنوز تحقیقات عملی به خاطر تثبیت ساحات تاریخی و یا باستانی در این قریه صورت نگرفته است، ولی بنا بر روایات مردمان محل، بعضی از نشانه‌های آثار باستانی در این قریه وجود دارد.
منبع: طغیان ساکایی، یونس. (۱۳۹۶). مصاحبۀ اینترنتی محمدحسین فیاض با یونس طغیان ساکایی. ۱۴ حوت ۱۳۹۶.