امینی، محمد (۱۳۱۶ ش)
فقیه و مدرس
مؤلف: محمدحسین فیاض
جلد اول ویراست دوم
آیت‌الله محمد امینی در سال ۱۳۱۶ ش / ۱۹۳۷ م در قریه بَکَک ولسوالی یکه‌اُولنگ از توابع ولایت بامیان به دنیا آمد. پدرش حسین‌علی، معروف به حاج آخوند (۱۲۸۴ تا ۱۳۵۹ ش) از عالمان دینی مشهور در منطقه بود. امینی در محیط خانواده و مکتب‌خانه سواد خواندن و نوشتن را فراگرفت؛ درس‌های مقدماتی حوزوی را پیش پدرش آغاز کرد و در مدارس علوم دینی دیگر ادامۀ تحصیل داد.
امینی در سال ۱۳۳۹ ش وارد مدرسۀ محمدباقر چهاردِه شد و بعد از مدتی ادبیات پیشرفتۀ عرب، منطق، اصول فقه و فقه مقدماتی را نزد سید رئیس یکا‌ولنگی و پدرش، حاج آخوند فراگرفت. در سال ۱۳۴۸ ش همراه خانواده به عراق رفت و وارد حوزۀ نجف شد و در آنجا به تحصیل ادامه داد. از برخی مدرسان و مراجع حوزۀ علمیۀ نجف، مانند سید ابوالقاسم کوکبی تبریزی، سید حسن مرتضوی، مجتبی لنکرانی، عباس قوچانی، سید عباس خاتمی، سید میرزاحسن بجنوردی، محمدباقر صدر، روح‌الله خمینی، ابوالقاسم خوئی و محمداسحاق فیاض درس‌های سطح حوزه، تفسیر قرآن، درس‌های خارج فقه و اصول را فراگرفت (دانش، ۱۳۹۵).
او پس از ده سال اقامت در حوزۀ نجف، به‌دلیل فشار و سخت‌گیری حکومت عراق بر علما و طلاب غیرعراقی، مجبور به ترک حوزۀ علمیه نجف شد. پس به ایران برگشته، در شهر قم ساکن شد. در حوزۀ علمیۀ قم ادامۀ تحصیل داد و پس از رسیدن به درجۀ اجتهاد، تدریس را از ادبیات مقدماتی عرب آغاز کرد و مقاطع مختلف درس‌های دینی موسوم به سطوح متوسطه، عالی، خارج فقه و اصول را درس گفت. او ۲۵ سال است که مشغول تدریس، تحقیق و پژوهش است (همان).
امینی در سال ۱۳۸۶ ش سفری به کابل داشت سپس به زادگاهش یکه‌اُولنگ رفت. در سال ۱۳۸۸ ش مرجعیت خود را اعلام کرد و به نشر رسالۀ عملیه اقدام کرد. وی در ۱۳۹۵ ش در حوزۀ علمیه قم مشغول تدریس، تحقیق، پژوهش بود (همان).
آقای امینی، آثار زیادی نوشته است و دو اثر مناسک حج و توضیح‌المسائل (رسالۀ عملیه) او چاپ شده است (نظری، ۱۳۹۸).
منابع: دانش، محمدعلی. (۱۳۹۵). نگاهی به زندگی با برکت مرجع عالی‌قدر حضرت آیت‌الله العظمی، حاج محمد امینی بامیانی. [بروشور]. کابل: دفتر حاج محمد امینی بامیانی؛ دانش، محمدعلی. (۱۳۹۶). مصاحبۀ تلفنی محمدحسین فیاض با محمدعلی دانش. ۱۰ قوس ۱۳۹۶؛ نظری، غلام‌نبی. (۱۳۹۸). مصاحبۀ حضوری محمدنبی متقی با غلام‌نبی نظری از بکک. ۲۹ سرطان ۱۳۹۸.
