قوم، شاخه‌ای از دای‌دهقان
محمدحسین فیاض
جلد اول، ویراست دوم
هزاره‌های باتور، از شاخۀ میرباتور، فرزند بولاسو/ ابوالحسن (خوات)، فرزند بابه‌زرگ (یزدانی، ۱۳۹۰: ۳۹۴و ۳۹۵) و در نهایت، شاخه‌ای از دای‌دهقان هستند (غرجستانی، ۱۹۸۹: ۳۷). این مردم در دره‌ای به نام باتور، از توابع ولسوالی ناهور و در غرب آن بین سه ولسوالی شارستان، اجرستان و مالستان زندگی می‌کنند (بهادری، ۱۳۹۶).
بُولاسُو (خَواتْ)، ایسوم‌تمور، جِرْغَی و بُرجگی فرزندان بابه‌زردگ هستند و هرکدام در دو ولسوالی بهسود و ناور دارای زیرمجموعه هستند. خوات شامل شاخه‌های میر بچه، میر باتور، میریالی، پیر نظر، شَیخ، سه‌پای و پیرحسین بود. میر باتور، جدّ طایفۀ باتور است (همان). اکثراً بر این باورند که باتور از نام این شخص گرفته شده است و قبر او در سفیدآب بُرجِگَی است (غرجستانی، ۱۳۶۶: ۶۴ و ۶۵)
مردم باتور در بین خود به شش شاخۀ بَخشی، قَبَر، خدایداد، محمدیار، عبدالرامو (عبدالرحمان) و بایَه تقسیم شده‌اند. شاخۀ بخشی در بالاسر باتور، شاخۀ قَبَر در قریۀ سرتوپ و رباط، شاخۀ خدایداد در زیر تِیریَک تا قریه میانَه و شاخۀ محمدیار در قریه‌های متعدد سکونت دارند. گفته می‌شود از شاخۀ عبدالرامو کسی نمانده و شاخۀ بایَه در قریۀ جُلگَه با تعدادی از سادات زندگی می‌کنند (بهادری، ۱۳۹۶).
محمدعیسی غرجستانی با دو برآورد متفاوت جمعیت باتور را ثبت کرده است. او یک بار جمعیت این منطقه را حدود سه هزار خانوار (غرجستانی، ۱۳۶۶: ۶۴ و ۶۵) و یک بار دو هزار خانوار یا پانزده هزار نفر نوشته است (همان: ۲۷۷). علی‌اکبر بهادری، شاعر و فعال فرهنگی از باتور به این باور است که جمعیت باتور در دهۀ شصت و هفتاد خورشیدی حدود هفت‌صد خانوار بوده است و اکنون (۱۳۹۶ ش) نزدیک به ۱۵۰۰ خانوار تخمین زده می‌شود (بهادری، ۱۳۹۶).
منابع: بهادری، علی‌اکبر. (۱۳۹۶). مصاحبۀ اینترنتی محمدحسین فیاض با علی‌اکبر بهادری. ۳۰ جدی ۱۳۹۶؛ غرجستانی، محمدعیسی. (۱۳۶۶). تاریخ نوین هزاره‌جات. کویته: شورای فرهنگی اسلامی افغانستان؛ غرجستانی، محمدعیسی. (۱۹۸۹). تاریخ هزاره‌ها و هزارستان. کویته: شورای فرهنگی اسلامی افغانستان.
