باغ پایین/Bâĝ_Pâiyn/
قریه‌ای در ولسوالی دوشی ولایت بغلان
مؤلف: محمدجواد علوی
جلد اول، ویراست دوم
قریۀ باغ پایین (باغ تَیْنَه) در ولسوالی دوشی ولایت بغلان قرار دارد. این قریه در گل‌دره واقع است و رودخانۀ گل‌دره از آن می‌گذرد. آبشار گل‌دره و جلگۀ نهر حاجی نیز در همین قریه واقع است. از آنجایی که این قریه در قسمت پایین گل‌دره واقع است، آن را «باغ تَینه» یا «باغ پایین» نامیده‌اند. قریۀ باغ پایین از شمال به کوه دوگانه، از جنوب به کوه ورسندان، از شرق به دهن‌زمینک و از غرب به دهانۀ گل‌دره محدود می‌شود.
فاصلۀ آن تا ولسوالی دوشی ۱۰ کیلومتر و تا شهر پل‌خمری ۵۰ کیلومتر است. راه‌های مواصلاتی به خود قریه خامه است و مسیر بین دوشی و بغلان، مرکز ولایت پخته است (سروری، ۱۳۹۶).
جمعیت قریۀ باغ پایین را شورای قریه ۱۲۰ خانوار برآورد می‌کند که از طایفۀ زیغوله و اسماعیلی‌مذهب هستند. تقریباً تمام مردان این قریه با نواختن غیجک و دمبوره آشنایی دارند.
آب و هوای باغ پایین نسبتاً معتدل است و اقتصاد ساکنان آن به زراعت، باغ‌داری و مال‌داری متکی است. زمین‌های زراعتی قریه للمی و آبی است و محصولات آن عبارت است از گندم، برنج، جو، جواری، نخود، لوبیا، ماش، دال، عدس، زغیر، کچالو، لبلبو، چغندر، پیاز، بادنجان رومی، بادنجان سیاه، کدو، بادرنگ، تربوز، خربوزه و انواع سبزیجات. در این قریه محصولات درختی مانند انگور، انار، سیب، ناک، توت و شاه‌توت، بادام، چارمغز، شفتالو، زردآلو، سنجد و پسته به عمل می‌آید و بیشتر میوه‌های خشک مثل خسته، پسته، کشته، توت، چارمغز و بادام آن به بازار عرضه می‌شوند (همان).
زیست جانوری قریه شامل کبک، اولار، عقاب، زاغ، سرخ‌پوشک، گنجشک، مرغابی، باز، شاهین، بودنه، کبوتر کوهی، کرکس، باشه، قرم‌قوری، شیش، آهو، پلنگ کوهی، گرگ، روباه، خرگوش، شغال و پِشک کوهی است. پوشش گیاهی و جنگلی این قریه عبارت است از گل صدبرگ، گل آفتاب‌پرست، بوته، کاسنی، اسپند، جَوْدَر، سبزه، سریش، کُوْدَهْ، بولانک، انگوزه، خار، سقاقل، بُزْباش، بدره، قَرْغَنَهْ، سیاه‌چوب، درخت روغنی، چنار، پسته، ارچه و بادام کوهی. در این قریه از دواهای سنتی مانند زیره، زرک، کراش، زنجبیل، بُزْباش، بولو، کاسنی، کاکوتی، بدره و موملایی استفاده می‌شود (همان).
صنایع دستی قریه عبارت است از: گلیم‌بافی، قالی‌بافی، خورجین‌بافی، دسترخوان‌بافی، تولید نمد، خامک‌دوزی، سبدبافی، ساخت در، چارشاخ و کلکین (همان). غذاهای محلی قریه عبارت‌اند از اوماج، کُوچَه، گوشت‌کُوچَه، پلو ماشتو، شیربرنج، شُلۀ غوربندی، آش، کشکَو و حلوای (برنجی و گندمی) (همان).
آب آشامیدنی باغ پایین از چشمه‌ها و رودخانۀ گل‌دره به دست می‌آید و برق خانه‌های قریه از سولر (صفحات خورشیدی) تأمین می‌شود. (وزارت احیاء و انکشاف دهات، ۱۳۹۶). این قریه یک مسجد و یک دارالعلم (مرکز تعلیمات دینی برای اطفال، نوجوانان و جوانان) دارد. اطفال قریۀ باغ پایین به مکتب متوسطۀ گل‌دره می‌روند که حدود ۳ کیلومتر دور است. در این قریه مؤسسۀ آموزشی آقاخان (AKS) نیز فعال است و در آن زبان انگلیسی، کامپیوتر، راهنمای اشتراک در کانکور و سوادآموزی ارائه می‌شود. این قریه یک کودکستان نیز دارد. قریۀ باغ پایین فاقد کلینیک صحی است و مردم قریه به کلینیک اسکار واقع در جاردر می‌روند که حدود ۱۰ کیلومتر فاصله دارد (فرداد، ۱۳۹۶).
چهره‌های معروف قریۀ باغ پایین عبارت‌اند از: فقیرشاه (عالم دینی)، عبدالرشید، احسان‌الدین، عبدالرحمان، نورعلی و سیف‌الله (سروری، ۱۳۹۶؛ فرداد، ۱۳۹۶؛ نیرو، ۱۳۹۷).
منابع: سروری، بهروز. (۱۳۹۶). مصاحبۀ حضوری محمدجواد علوی با بهروز سروری. کابل. ۱۵ دلو ۱۳۹۶؛ فرداد، صفدر. (۱۳۹۶). مصاحبۀ حضوری محمدجواد علوی با صفدر فرداد. کابل. ۱۵ دلو ۱۳۹۶؛ نیرو، مولاداد. (۱۳۹۷). مصاحبۀ اینترنتی پروین ولی‌زاده با مولاداد نیرو. ۲۰ سرطان ۱۳۹۷؛ وزارت احیاء و انکشاف دهات. (۱۳۹۶). «لیست پروژه‌های در حال اجرا و تکمیل‌شده از بابت سال ۱۳۸۰ تا ۲۵ حمل ۱۳۹۶، جدول ولایت بغلان». کابل.
